Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Perspektywakrytycznawrekonstrukcjiwarunkówtworzeniawiedzy
21
jejartykulacji,wyraźniepowiązanazdostrzeganymrodzajempraktycznegoza-
angażowania.Niekrytykowalnośćprzestajebyćjedynieproblememflozofina-
uki,związanymzodczytywaniemreguły„wszystkietezynaukimożnakrytycznie
zakwestionować”.Możesięstawaćatrybutempraktykiinterpretacyjnejograniczo-
nejwłasnymzaangażowaniemipodatnejnazawartewniejelementy„strategii
dyktatorskiej”12.Wtakiejpraktyceniekrytykowalnośćzyskujeniekiedystatusnor-
my,zaśsampostulatkrytycyzmumożestawaćsięinstytucjonalnie,środo-
wiskowoipolitycznie–relatywny.
Mamyproblemzuczestniczeniemwzmianiemetodologicznej.Lokal-
nośćtworzonejwiedzy,różnorodnośćjejwytworów,wielorakośćzaangażowania
wróżnetypypraktyk,różnicowanietradycjiintelektualnychorazkoncepcjimeto-
dologicznychsprawiają,żeposzukiwanie„wspólnotyproblemów”pozostajeważ-
nymczynnikiemkształtowaniabadawczejpraktyki–niezależnieodprzyjmowa-
nychwniejszczegółowychrozwiązań.Cowartopodkreślić,wspomnianychwyżej
kłopotówniemożnazłatwościąuchylićwżadnej,jaksięzdaje,odpowiedzialnej
badawczejpracy.Motywująonedoposzukiwań,niezależnieodtego,jaktrudno
obstawaćprzyjakimkolwiekrozstrzygającymlubchoćbypodzielanymstanowi-
sku.Tymbardziejwartodostrzegaćtakżespołeczneuwarunkowaniatowarzyszą-
ceinicjowaniumetodologicznychdyskusji.Zyskująonenaznaczeniuszczególnie
wsytuacjiwzmożonegotransferuróżnychodmianwiedzyimetodologicznychin-
spiracji.Jakośćichrecepcji,atymbardziejaplikacjipozostajeprawdopodobnie
wzwiązkuzjakościąbadawczejispołecznejpraktyki,doktórejmogąbyćodno-
szone.Jesttopraktykautrwalonaipodtrzymywanatakżezasprawązróżnicowa-
nychczynnikówspołecznychimechanizmówwspólnotowych.IchznacznieLu-
dwikFleckzawarłwlapidarnymsformułowaniu:„Patrzymyoczymawłasnymi,
alewidzimyoczymakolektywu”(Fleck,2006,s.312,podkreśl.J.P.).
Społecznewarunkidyskusjimetodologicznej
Dostrzeganiespołecznychuwarunkowańdyskusjitoczącychsięwdziedzinie
metodologiimaznaczenienietylkodlasposobuformułowaniaproblemów–kło-
potówmetodologicznych.Uwarunkowaniateokazująsiętakżeistotnedlaobjaś-
nianiamechanizmówtworzeniasięwiedzydyscyplinarnejorazwaloryzowaniajej
wytworów.Wsytuacjiakceptowaniaróżnorodnychsposobówkonstruowaniawie-
dzyrefleksjateoretycznaimetodologicznaodwodziteżodłatwejakceptacjija-
kiejkolwiekformyfundamentalizmu13.Pojawiasięwniejraczejnowyproblem
12Strategiadyktatorska(terminJ.Giedymina)jestzarzucanawłaśniepankrytycznemuracjo-
nalizmowi,wktórymprzesłanka„otwartościnawszelkąkrytykę”niemożebyćskuteczniepoddana
krytyce,gdyżgdybysiętakakrytykadokonała,działałabynarzeczpotwierdzeniatejprzesłanki.
Paradoksalniewięcstanowiskotuprzedstawiane(koncepcjaW.W.BartleyaIII)uzyskujeznamiona
autorytarnegoidogmatycznego(Kleszcz,1998,s.155–158).
13Dopoznaniamożnadochodzićrównymimetodami,coodwodziodprzekonańzwiązanych
zmetodologicznymfundamentalizmem,atakżejegoodmianyinstytucjonalno-socjologicznej,
