Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
48
ZbigniewRykiel
polie.Siłąnapędowąrozwojutychostatnichsąkreatywnejednostki,szerzejzaś–
klasametropolitalnalubkreatywna,akoncentracjatychjednostekpowoduje,że
metropoliestająsięskupiskamitalentu.Przyciągającwysokowykwalifikowanych
profesjonalistów,rozwijająsięszybciejniżinnemiasta.Poszukiwanymczynni-
kiemprodukcjijestwięcwiedza,najlepiejrozwijająsięzatemmiastamającesze-
rokiezapleczenaukowe.Decydującymczynnikiemrozwojumiast,azwłaszcza
metropolii,stajesięwięcwytwarzaniekultury,tambowiempotencjałkreatywny
jestnajwiększy.Stanowitopodstawęsamonapędzającegosięmechanizmurozwoju
metropolii.
Czynnikirozwojuspołeczno-gospodarczegorozprzestrzeniająsięzośrodków
wzrostunazewnątrz64,powodującjednaknietylkorozwójperyferiiprzezefekt
przesączania65,aletakżeichuzależnienieodrdzeniaprzezefektwymywania66.
Rezultatemtegojestwzrastającapolaryzacjamiędzybiegunemwzrostuapery-
feriami.Początkowenierównościrozkładuaktywnościgospodarczejdeterminują
dalszyrozwój,przyciągającnastępneprzedsiębiorstwadordzenia,anienapery-
ferie.Wtensposóbutrwalasiępolaryzacjaprzestrzenispołeczno-ekonomicznej
nardzeńiperyferie67.Powiązaniamiędzyrdzeniemaperyferiamisąjednostron-
ne,prowadzącdorozwojurdzeniakosztemperyferii.Obszaryperyferyjnemogą
jednakkorzystaćzrozwojurdzeniwskutekswychpowiązańznimi,zwłaszczapo-
wiązańkomunikacyjnych68,przezefektrozlewaniasię,spójnośćtakiegoukładu
społeczno-przestrzennegojednakraczejmalejeniżwzrasta.
Założeniateoriiklasycznychodnosiłysięjednakisprawdzaływwarunkach
znacznegoudziałukosztówtransportuikomunikacjiwcałościkosztówdzia-
łalnościgospodarczej,czegoskutkiembyładominacjahierarchicznegoukładu
powiązańprzestrzennych,wktórymprzeważałaregionalnaskalapowiązań.Pro-
cesmetropolizacjijestnatomiastwynikiemznacznejredukcjikosztówkomunika-
cji,wzwiązkuzczymwprzypadkumetropoliiichpowiązanianiehierarchiczne
zinnymimetropoliamizdecydowaniedominująnadpowiązaniamikażdejznich
zwłasnymregionem69.Ponieważprzedsiębiorcyinwestująwregionieniewce-
64A.O.Hirschman,Thestrategyofeconomicdevelopment,Boulder1958.
65D.F.Darwent,op.cit.
66G.Myrdal,Aninternationaleconomy:problemsandprospects,London1959.
67J.Friedman,Ogólnateoriarozwojuspolaryzowanego,[w:]PrzestrzeńkrajówTrzeciego
Świata.Problemymetodologiczne,red.M.Rościszewski,nPrzeglądZagranicznejLiteraturyGeo-
graficznej”1974,nr1–2.
68E.E.Malizia,E.J.Feser,Understandinglocaleconomicdevelopment,NewBrunswick–New
York1999.
69K.Dziewoński,Systemsofmainurbancentres(functioningwithinnationalsettlement
systems),[w:]Nationalsettlementsystems.Topicalandnationalreports,IGUCommissionon
NationalSettlementSystems,Warsaw1980,s.103–120.
