Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KamienicaczynszowawXIXwieku
Kamienicaczynszowa,którastanowiłaelementurbanistycznejispołecznej
strukturymiastawXIXipierwszejpołowieXXwieku,tworzyłazfasadygranicę
pomiędzysferąprywatnąaprzestrzeniąpubliczną.Wramachmiejskiegomieszka-
niareprezentującegowielkąróżnorodnośćtypologiczną–odpałacumiejskiegodo
slumsów–kamienicabyłanajbardziejcharakterystycznymzjawiskiem.Zwszel-
kimiróżnicamistandardustałasiętypowymmieszkaniemdlaburżuazjiiwarstw
średnichorazklasniższych.Jejtradycjasięgaśredniowiecza,kiedykształtowana
odrębniemieściłasięjednocześniewramachogólnychustaleńwładzmiejskich.
Wprawdziekamienicabyłaodśredniowieczapodstawowąnkomórkąmiasta”,
alezmiany,którenastąpiływXIXwieku,przydawałyjejodmiennejjakości.Naj-
istotniejszebyłozastąpienienrodzinnego”domuprzezbudynekzmieszkaniamina
wynajem,którychukładicharakterwynikałzestrukturykamienicy.WNiemczech
procestworzeniakamienicczynszowychrozpocząłsięwmiastach-rezydencjach
(Mannheim,Karlsruhe,Kassel),gdziemieszkanianapiętrachwynajmowanowoj-
skowymiurzędnikom,awlatach20.i30.XIXwiekuwwynikudużegopopytuna
mieszkaniatakżewBerlinie.WWarszawiekamieniceczynszowepojawiłysię
wdrugiejpołowieXVIIIwieku,czegoprzykładembyłakamienicaTeppera.
Niebezznaczeniabyłoteżpowiększenieobszarumiastaizagęszczeniezabu-
dowyorazdynamicznywzrostdemograficzny,couruchomiłospekulacyjneprak-
tykiXIX-wieczneispowodowałotraktowaniegruntówmiejskichorazmieszkań
jakotowaru,pogłębiającróżnicemiędzyskrajnymiwarstwamimieszkańcówmia-
sta.WLillemiędzyprzemysłowcamialokatoramimansardproporcjedochodów
w1891rokukształtowałysięjak1:200541.Wkolejnychlatachtaróżnicasię
zmniejszała,alenadalw1909rokuwynosiła1:9075
73
.Różnicewdochodachmiały
przełożenienametrażmieszkań
74
–odokoło30m
2
doniemal500m
2
–aleteżna
charakterposzczególnychulicczydzielnic.Stratyfikacjadotyczyłakamienicy,par-
celiidzielnicy,przebiegaławukładachzarównopionowych,jakipoziomych.
Pozanajbogatszymiinajbiedniejszymidomamimieszkańcyprzeciętnejmiej-
skiejkamienicyodtwarzaliniemalpełnyprzekrójspołecznyreprezentowanyprzez
lokatorówposzczególnychkondygnacji.Parterzajmowałaklasapracująca,naogół
związanazdomem:dozorczynie,służące,kucharki.Jeślimieściłysięturóżne
sklepyczywarsztatyusługowe,tonaogółniepodnosiłyoneprestiżudomu.Naj-
lepszakondygnacja,belleétage,zawierałamieszkanianajbogatszychlokatorów,co
byłozaznaczonejejwysokością,większąokazałościąiliczbąozdóbarchitekto-
nicznych.Nieconiższąpozycjęmiałymieszkanianakolejnejkondygnacji,należą-
cejednakdoludzioprzyzwoitychdochodach.Wyższepiętraujawniałypostępują-
cąpauperyzacjęlokatorów–służba,guwernantki,subiekci,artyści,ażdomieszkań
nastrychuzajmowanychprzeznajniższewarstwy.
73
BadaniaprzeprowadzoneprzezF.-P.Codaccioniego,według:Guerrand(1999,s.334).
74
Pozatąskaląmieściłysięnp.pokojedlasłużbynietworzącesamodzielnegomieszkania.
40
