Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
mienic,coujawniałosięprzedewszystkimwdekoracyjnościlubelegancjifasady.
Kamieniceusytuowaneprzybocznychulicachmogłymiećmieszkaniaoporównywal-
nymstatusie,którywmniejostentacyjnysposóbujawniałsięnazewnątrz.Wramach
tegomyślenianiedziwizaniedbaniewnętrzkwartałów,którychzabudowazależała
wyłącznieoddecyzjiwłaścicieliparcel.Byłyonewypełnionebudynkamifabryk,
warsztatów,magazynów,zgodniewtendencjądomaksymalnegowykorzystaniadro-
gichgruntówmiejskich.Porządekiczytelneregułyarchitektoniczno-społecznepierzei
ulicmiałyujawnićsiłęwładzypaństwowejimiejskiej,apoprzezfasadyokreślićgrani-
cemiędzyprywatnąsferąmieszkaniaipublicznąsferąmiasta.
JakwskazujeEduardFührnrozwójprzestrzenimiejskiejwskazujenaproces
upublicznieniaprzestrzeniulicyiprywatyzacjirodziny”.Ulica,aszerzejprzestrzeń
miejskastawałasięnatylepubliczna,nailedawaławglądwzachowaniaprze-
chodniów,nailerozwijałauniwersalny,odpersonalizowanykodekszachowań,ta-
bularyzowałakażdyrodzajintymnościigwarantowałabezpieczeństwokontaktów,
coodzwierciedlałosięwwidocznościdziałań,czyliwprezentacjicielesnejibu-
dowlano-przestrzennej
67
.
Dziewiętnastowiecznepierzejeifasady
Pierzejaulicytworzonaprzezfasadykamienicstanowinzewnętrznąwarstwę
prywatnościinadajeprzestrzenipublicznejjejformę”
68
.Wrelacjidomiastafasada
tworzyłanniewerbalnykod”
69
określającymiejscekamienicyijejmieszkańców
wprzestrzenno-społecznejstrukturzemiasta.Wodróżnieniuodwolnostojących
budynkówwkamienicymiejskiejtylkojednapłaszczyznaelewacjiulicznejpo-
zwalałasnućopowieśćocałymdomu–musiałapomieścićinformacjeokreślające
domowehierarchieorazrangęsamegodomuwprzestrzenimiejskiej.
Zróżnicowanepodziałyfasadmiejskichkamienicczynszowychodgrywałyspe-
cyficznąrolęprzedewszystkimdlawłaścicieli,spekulantówipośredniomieszkań-
ców,byłybowiemmiejscem,poprzezktóremożnabyłowyrazićstatusbudynku
orazwewnętrznezróżnicowaniespołecznemieszkańcówjednegodomu
70
.Wswej
strukturzeujawniałyistniejącąstratyfikacjęspołeczną,alezarazemukrywałyist-
niejącekonfliktyirzeczywistyrozdźwiękmiędzybiednymiabogatymimieszkań-
cami.Nabaziepodstawowychróżnicmiędzylepszymiigorszymidzielnicamistra-
tyfikacjaspołecznabyławyrażanagłównieprzezukładidekorowaniefasad.
Hierarchicznośćfasadprzebiegałanakilkupoziomach.Najbardziejoczywisty
byłpodziałzwiązanyznpięknymidzielnicami”iichgorszymisiostrami,atakże
pionowezróżnicowaniedekoracji,cocharakterystyczne,odbijającebardziejukład
67
68
Führ(1989,s.94-95).
Riedl(1944,s.101).
69
OkreślenieFriedrichaAchleitnerawedług:Blau(1999,s.21).
70
Piszeotymmiędzyinnymi:Marek(1995),anaprzykładziePoznania:Ostrowska-Kębłowska
(2009).
38
