Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
społecznykamienicyniżjejkonstrukcję.Kolejnepodziaływynikałyzprzywoły-
wanychwzorcówitworzyłysystemodniesieńtypologicznych:przezpałacowe
wzorcenajbogatszychkamienic,naśladowaniewzorówmieszczańskichprzezniż-
szewarstwy,dopraktyczniepozbawionychornamentówdomówrobotniczych,
gdziemożnamówićjedynieotypowych,zredukowanychdetalach,jakobramienia
okiennelubdrzwiowe.Jeszczeinnąhierarchięmogłytworzyćodniesieniastylowe
związanezasocjacjamiprzywoływanymiprzezneorenesans,neobarokczyneokla-
sycyzm,atakżeneogotyk.Preferencjestylowebyłyzależneodmody.Itaknara-
stającaodlat70.XIXwiekukrytykamonotoniiuliczaowocowaławzbogaceniem
strukturyfasady:zróżnicowanieokładzinielementówarchitektonicznychorazich
rytmów,ornamentyrozbijającepłaskośćściany,atakżewykusze,loggie,wieżycz-
kiitp.
WdrugiejpołowieXIXwiekudekoracjastawałasięcorazczęściejgrąpozo-
rów.Gorszajakośćnierazzastępczychmateriałówwtańszychdomach,stosowanie
fabrycznieprodukowanychdetalistwarzałyzłudzeniebogatszejkamienicynobili-
tującejniższewarstwy.Tylkowdomachbudowanychwuboższychdzielnicach,
gdzieprawienieistniałyróżnicemajątkowe,stosowanojednakowe,uproszczone,
ekonomicznepodziały,bardziejsugerującniżstosującneorenesanswjegonajbar-
dziejoszczędnejwersji.Architekciuważalibowiem,żeprostotadomówrobotni-
czychstawiazbytmałewymaganiadladziałańartystycznych,aleprzedewszyst-
kimporównywalnystatuslokatorówkamienicniesprzyjałichornamentalnemu
różnicowaniu.Ozdobnośćfasadyczęstopozwalałatakżekamuflowaćrzeczywisty
stankryjącychsięzanimimieszkań,atzw.dobra,czyliodpowiedniodekoracyjna
fasadadawaładostępdododatkowychkredytów.Rolafasadyjakoatrapy
71
docho-
dziładogłosu,gdyzaokazałąelewacjąkryłysięciemnepodwórkazabudowane
gorszymioficynami.Blichtrfasadukrywającychczęstosubstandardowemieszka-
niaodpowiadałteżnobrazowimiastatworzonemuprzezwytwornepałace,zgodne-
gozwyobrażeniamicesarstwaodystyngowanejiuporządkowanejstolicy”
72
,ado-
tyczyłotokażdegoinnegomiasta,zarównoBerlina,jakParyża,KoloniiczyPo-
znania.Jakryzykownebyłyodstępstwaodnkanonicznego”wzorcakamienicy,
świadczypóźniejszy(zlat1902-1904)przykładnowatorskiejkamienicyAugusta
PerretaprzyrueFranklinwParyżu,gdyujawnieniewfasadziekonstrukcjiszkiele-
towejstałosiępowodemtrudnościprzyubezpieczeniubudynku.
Efektembezosobowejpoprawnościpierzeiulicybyłapotencjalnawymienność
poszczególnychkamienic,ichneutralnośćodpowiadającapostępującejwXIX
wiekuanonimowościspołeczeństwawielkomiejskiego.Możnająteżwiązaćzcha-
rakteremmieszkania–przeznaczonenawynajemmiałyodpowiadaćróżnymgu-
stomipotrzebom,awięcniereprezentowaćżadnychosobistychupodobań.
71
OkreślenieWalteraKieBa(1991,s.246).
72
Ibidem.
39
