Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MiastoEuropyŚrodkowejijegotożsamość
niespotykanąskaląisymetriąukładuurbanistycznego-stanowiowyjątko-
wymmiejscuKrakowawdziejachówczesnejcywilizacji.SamRynekGłówny-
jedenznajwiększychplacówśredniowiecznejEuropy-zadziwiaregularno-
ściąiskaląwyprzedzeniaplanistycznego,harmonijniewpisanymiwelementy
wcześniejszejurbanizacji.Kraków,wyzwolonyzcharakterystycznychdlawie-
luśredniowiecznychmiastciasnychzaułków,otrzymałwroku1257plan,któ-
rydodziśjestkanwąjegometropolitalnegorozwoju!Nowalokacjapotwier-
dziłasiłęKrakowaijegorosnąceznaczenie.
TakwięcniewParyżu,niewLondynie,KoloniiczyMediolanie-naj-
większychówczesnychmetropoliach-lecznaperyferiach,pozagranicami
ImperiumRomanum,pozagranicamistarejEuropykarolińskiej,spełniałsię
senomieścieidealnym,realizującymzasady:hierarchii,skończoności,rytmu,
proporcjiiharmonii.Możnaśmiałopowiedzieć,iżcharakterystycznyiwciąż
doskonaleczytelnykształturbanistycznystałsiępierwszymtwórczymwkła-
demKrakowadoeuropejskiejcywilizacji.Istotętejkompozycjiprzestrzennej
stanowiwielkasymetriaplanu,jegomodularnośćiaddytywnośćopartana
systemiekwadratowychblokówtworzącychukładszachownicowy.Ichoćsys-
temtenrozpowszechniałsięwówczaswcałejEuropieŚrodkowej-aKraków
korzystałniewątpliwiezwcześniejszegowzorcaWrocławia-tomodelzreali-
zowanypodWawelemuznajesięzanajdoskonalszeosiągnięcieurbanistyki
europejskiejepokiśredniowiecza.
Przywilejz1257rokumiałdlaKrakowaszerokieiróżnorodnekonse-
kwencje.Bomiastotonietylkourbs,aleprzedewszystkimcivitas.Wdniu
5czerwca1257rokunarodziłasięwKrakowieautonomiamiejska.Pierwszy-
mipośrednikamimiędzyksięciemagminąbyliwymienieniwakcielokacyj-
nymwójtowie,jurysdykcjęzaśsprawowałaławasądowawzmiankowanajuż
wroku1264.Wtymsamymrokupojawiasięteżpierwszyzapisdotyczący
RadyMiejskiej,którastaniesięprawdziwąreprezentacjąobywateli,przejmu-
jącstopniowoodwójtówiławywładzęwmieście.Ustrójradziecki-opartyna
sześciu,późniejnaośmiurajcach,którzywybieralispośródsiebierotującego
sięcosześćtygodniburmistrza-staćsięmiałwkrótcegwarantemmiejskiej
autonomii.OpierałsięprzytymbezpośrednionawzorzeMagdeburga,anie
Wrocławia,któryradyjeszczeniemiał8.
8J.Wyrozumski,DziejeKrakowa,t.1,Krakówdoschyłkuwiekówśrednich.Kraków1992,
s.160-199;tegoż,LokacjaczylokacjeKrakowa,w:Kraków.Nowestudianadrozwojemmiasta,
red.tenże,Kraków2007,s.121-151.
15
