Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MiastoEuropyŚrodkowejijegotożsamość
Odtegoczasupopularnośćzyskiwałyróżneteoriesamorządowe,acen-
tralnympojęciemstałasięzasadasamorządności,zgodniezktórągmina
stanowiłaniezależnyodpaństwaorganizmposiadającyosobowośćprawną,
mającym.in.naturalneprawododecydowaniaosobierównieżwkwestiach
finansowychiuprawnionydowyrażaniaopiniiopolitycepaństwa12.
PrusyiAustriawyznaczaćwięcmiaływXIXwiekustandardyautonomii
miejskiejponownieopartejnaideisamorządu.ZwłaszczaAustriaodlat60.
wiekuXIXstawałasięideałempaństwaliberalnego.Modelujętegowkonsty-
tucyjneramynowoczesnegosamorządumiejskiegoprzejęływszystkiegminy
isamorządymonarchiiHabsburgów.To,cowydarzyłosięwAustrii,niebyło
produktemhistorycznejewolucjitradycyjnychformautonomiimiejskiej,lecz
racjonalistycznąkreacjąlegislacyjną,wyrastającąnagrunciepolitycznych
konfliktówwstrząsającychcesarstwemwlatach1848-1870.Walkaonowo-
czesnysamorządwAustriiniebyławcalełatwaibyłtodługotrwałyproces.To
właśniewAustriijeszczezkońcemXVIIIwieku,wczasiepanowaniaMariiTe-
resyiJózefaII,zredukowanoautonomięgminimiastdominimum,awcza-
sachFranciszkaI,brataJózefaII,praktyczniezlikwidowanowszelkieprzeja-
wysamorząduicałośćadministracjimiejskiejoddanowręcepaństwowego
aparatubiurokratycznego.
IdeanowoczesnegosamorządumiejskiegonarodziłasięwAustriidopie-
rowprzededniuWiosnyLudów,wlatach40.,awięcwokresiebardzosilnej
biurokratyzacjiicentralizacjisystemusprawowaniawładzy.Wodpowiedzi
naniemieszczaństwoaustriackiecorazchętniejspoglądałonaideęniemiec-
kiegoliberalizmuisamorządności.Byłtoschyłekepokiopartejnapaństwie
policyjnymiprzestarzałymsystemiespołeczno-ekonomicznym.Podjętopró-
byzastąpieniagosystememliberalnymigospodarkąwolnorynkową,która
wpołowieXIXwiekuzaczynałapowolitorowaćsobiedrogęwEuropieŚrodko-
wej.Wypadki1848rokuwzmogłydążenialiberałówdouzyskaniasamorządu
lokalnego.StłumienieWiosnyLudówizwycięstworeakcjiwroku1849wAu-
striipozwoliłyjednakancienreżimowinaopanowaniesytuacjiidyktowanie
własnychrozwiązań.Lata50.XIXwiekutowAustriiostatniechwileistnienia
reakcyjnegosystemucentralistycznego.Równocześniewidaćtoczącąsięcały
czaswalkęosamorząd13.
12J.J.Sheehan,LiberalismandtheCityintheNineteenth-CenturyGermany,„Pastand
Present”,nr51,s.16-137.
13P
.Urbanitsch,FunctionsandTasksoftheMunicipalGovernmentintheMonarchy,w:
MayorsandCityHalls,red.J.Purchla,Cracow1998,s.11-23;S.Grodziski,TeOrganization
20
