Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MirosławaWronkowska-Dimitrowa
zabawić,zbawić,wprowadzającenowerelacjeznaczeniowe1.Zaistniałypołą-
czeniawyrazowe,takiejakbawićgdzieś<przebywaćgdzieś,gościć’,bawić
kogo<zatrzymywać,zabieraćkomuczas’(Wsłet,77).PoświadczajeSłXVI,
wyliczającjednocześniekilkamożliwychdlabawićznaczeń:<zajmować,za-
przątać,trudzić’,<spędzać,przebywać(zawszeoczasie)’,<zatrzymywaćkogo,
zajmowaćkomuczas’,<obcowaćzkim’oraz<zwodzić,łudzićkogo’(SłXVI
II,30-31).Podobneznaczeniawskazanesąprzyzwrotnejpostacitegocza-
sownika-bawićsięto<zajmowaćsię,trudzićsię,poświęcaćsięczemu’,<ob-
cować,zadawaćsięzkim’,<przebywać,pozostawać’oraz<tracićczas,nie
spieszyćsię,zwlekać’(SłXVIII,30-31).SłownikzpoczątkuXXwiekupo-
świadczajeszczewystępowaniebawićorazbawićsięwznaczeniachpodob-
nychdotychXVI-wiecznych-ogólniemówiąc,jestto<zostawać,przebywać’,
<obcować’oraz<zatrzymywaćsięnadłużej,niespieszyćsię’,<zajmowaćsię
czym’.Przyobusłowachjednak-jakoznaczenieczwarte(przybawić),
czwarteipiąte(przybawićsię)-wskazanejest<milezaprzątać,zabawiać,
pobudzaćdowesołości’i<śmieszyć,rozśmieszać,pociesznymsięwydawać’
przyczasownikubawićorazm.in.<milespędzaćczas,figlować,żartować’,
anawet<hulać,balowaćszaleć’przybawićsię(SłwarI,106-107).Prawdo-
podobnejest,żeodznaczenia<przebywać,spędzaćczaszkim’(bawićzkim)
mogłowykształcićsięznaczenie<zajmować,zaprzątaćczyjąśuwagę’idalej
<zajmować,zaprzątaćczyjąśuwagęczymśmiłym,przyjemnym’,cowrezul-
taciedało<zabawiać,cieszyćkogo’.Leksembawić,któregorozwójseman-
tycznynastąpiłwokresiemiędzyXVaXVIIwiekiem,interpretowanyjestteż
tak:nod<powodowaćczyjśgdzieśpobyt’do<zajmowaćkogośczymś’(wpierw
czymkolwiek,późniejzwłaszczaczymśmiłym)”,zaśnbawićsię(czymś)
wszerokimznaczeniu<zajmowaćsię’(teżczymśtrudnym,niemiłym)XV-
XVII,późniejtylkoozajęciachprzyjemnych”(SłetBańkI,37).
TakwięcwdzisiejszejpolszczyźniezBAWIĆłącząsięznaczenianastę-
pujące:1)<zajmowaćkogoś,dostarczającmurozrywki,uprzyjemnićkomuś
czas,zabawiać’;2)<wprawiaćwzadowolenie,wdobrynastrój’,<sprawiać
przyjemność,uciechę;oraz-rejestrowanejakoksiążkowe,todawne,pocho-
dzącezXVIwieku-3)<pozostawać,przebywaćgdzieśczasowo,gościć’(SJP
I,124),alechybajeszczewśródstarszegopokoleniaPolakówwystępujące
wczynnymużyciu,np.bawiłamukrewnychnadmorzem.Gdyoprzywołanie
dawnychznaczeńchodzi,todołączyćbytumożnabawić,zbliżoneznacze-
1Formacjezbawićorazwybawićiwyrazyodnichpochodnestałysięprzedmiotemoddzielnego
opracowania(Bieńkowska2007,9-23).
24
