Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Miasto.Próbazrozumienia
55
porządkuwoceaniebezcelowości„przechodzenia”.Troskli-
wespojrzeniezamienia(znówodwołajmysiędoLenza)miasto
wkrajobraz.„Przejścia”,októrychmówimy,towłaśniechwi-
le,kiedynaszespojrzenieodnajdujerytmbanalnejsytuacji,któ-
raterazstajesięskomplikowanąstrukturąruchówiczynności.
Miastojawisięwtych„przejściach”jakozbiórrozmaitychfigur
tanecznych.CzytamyuWoolf:„Jeżelitojestwszystko,tonie
matożadnejwartości.Czujęjednaktakżerytmjadłodajni.Jest
jakmelodiawalca,któraoddalasięipowraca,wirujewkoło.
Kelnerkibalansującetacamiwchodząiwychodząrozkołysane,
wirująwkoło,roznosząctalerzewarzyw,morelizkremem,po-
dającjewewłaściwejchwili,właściwymklientom”.
Terazsłowo„pasaż”,jakimstaraliśmysięopisaćdoznanie
miasta,nabieraszczególnejwartości.Nieodsyłanasjużbowiem
tylkodomiejskiegoprzejścianakrytegodachem,przeprowadza-
jącegoprzechodniazjednejulicynadrugą,leczprzedewszyst-
kimprzypominanamorytmie,któryporządkujerzeczywistość.
„Pasaż”tostrukturadźwiękowaopartanaakordzieiutrzymy-
wanawrównychwartościachrytmicznych.Cowięcej,niepo-
strzeżeniezbliżyliśmysiędofigurytanecznej,wktórej„pas”
stanowiniezbędny,podstawowy,definiującyelement.Ajedno-
cześnieodkrywamyelementoddalenia,odstawania,owejeksta-
zy,którejSchellingnadałmiano„ekstazy”:„pas”toprzecieżpo-
wstrzymaniesięodgry,rezygnacjazwłasnegoruchuigestu,do-
puszczającadogłosuinnych.
Cudmiastadokonującysięwtrudnychdoprzewidzenia
„przejściach”,niemożliwychdozaznaczenianażadnejmapie,
poleganaspojrzeniu,którepozwalanamodkryćruchmiasta
ijegoludzijakoformywielorakiegotańca(trzebazobaczyćpo-
zornybezładjadłodajnijakotaniec„rozkołysanych”kelnerek).
Podkreślmyróżnorodnośćowychrytmów,bowiemmiastado-
znajemynajpełniejwłaśniewprzejściachodjednegorytmudo
drugiego,zaśheterogenicznośćtychsytuacjipozwalawydo-
byćmiastozhistoriimiastplanowanychwjednymrytmie(naj-
częściejmarszowegokrokuwojska)orazosłabićpokusęodno-
wieniatakichzamierzeń.PokusęiściePlatońską,bowiemautor
Państwa,usuwającpoetówzamurypolis,motywowałtotak-
