Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
PatrycjaChajęcka
byujrzećprzebiegająceprzezuliceowceiusłyszećodgłosytrzodychlew-
nej,oczymświadcząchociażbyzdjęciaTošoDabaca,chorwackiegoartysty,
którywlatach30.XXw.fotografowałżyciezagrzebskiejulicy,szczególnie
jejbiedniejszejczęści16.Nawspomnianymplacuwokresiemiędzywojennym
działałtarg,któryprzyciągałrolnikówzpobliskichmiejscowości,sprawia-
jąc,żeścisłecentrummiastapretendującegodobyciadrugimWiedniemlub
Budapesztem–wgodzinachprzedpołudniowychnabierałomałomiastecz-
kowegoklimatu.
PrzenikaniesięwiejskościimiejskościZagrzebiaznalazłoswojeodzwier-
ciedlenietakżewówczesnychtekstachliterackich.Itak,przykładowo,opis
targowiskanaplacuJelačiciapojawiasięwpowieściFranjaPavešiciaPodvo-
da.Topierwszemiejsce,doktóregotrafiapoprzybyciudomiastagłównybo-
hater,JureParčić.Wartonadmienić,żemężczyznaprzyjeżdżadoZagrzebia
zewsi,ponieważotrzymałpracęślusarzawpaństwowychzakładachkolejo-
wych;jegopostaćdoskonalewięcwpisujesięwcharakterystykętypowego
dlatychczasówbohateraliterackiego.Tym,coprzykuwauwagę,Jury,jest
trzymanaprzezbanaJosipaJelačiciaszabla,adopieropotemjegowzrokprze-
nosisięnaznajdującychsiępodpomnikiemludzi–tłumzłożonyzubranych
wludowestrojewieśniaczekorazmieszczankupującychodnichprzeróżne
towary.DlaJurymomenttenmaszczególneznaczenie,przypominamuono
bardziejjarmarkpielgrzymkowyniżzwykłetargowisko:
DoszedłdoplacuJelačicia,naktórymbłyszczałmieczprawicy,buntowniczogrożąc
wschodzącemusłońcu,corazbardziejprzykrywającemuprzestronnyplacwokółkonia,
gdzielatałylicznegołębie.Poniżejstałyuszeregowaneoboksiebiestoły,sprzedawczy-
nieoboksprzedawczyń,sprzedawcyoboksprzedawców.Mieszalisiętumieszczanie
zwieśniakami,wieśniacyzmieszczanami.Byłotuwszystko,czegoduszazapragnie,
ubarwioneróżnorodnościąchorwackichstrojówludowych.
ZgiełkwokółpomnikaprzypominałJurzebardziejjarmarkpielgrzymkowy,nada-
wałomutoświątecznegonastroju,ionkrążyłzadowolonymiędzystołami,przechodził
odjednegododrugiego,zatrzymywałsięirozglądał,szczególniepodziwiałpięknączer-
wieńnabiałychstrojachludowychwieśniaczekzokolicZagrzebia,którewciążjesz-
czeprzychodziłyzesłodkimijabłkami,niosącjewokrągłychkoszachnadgłowami17.
16
TošoDabac–przedstawicielspołecznegokierunkuwfotografii;stworzyłcyklpracpt.Bijedaoraz
Životulice,wskładktórychwchodziłyfotografiewykonanewlatach1932-1935wZagrzebiu.
17
nDošaojedoJelačićevatrga,nakomeseljeskalasabljadesnice,štojeprkosnoprijetilasuncu,koje
izlazi,ikojejesvevišeprekrivaloprostranitrgokolokonja,pokomesulepršalimnogobrojnigolu-
bovi;ispodnjihnizaosestoldostola,kumicadokumice,kumekdokumeka,itusemiješaligradani
saseljacima,seljacisgradanima;tujebilosvegaštotisrcezaželi,obojenošarenilomhrvatskihna-
rodnihnošnja.VrevaokospomenikaličilajeJurivišenaproštenjarskivašar,podavalajeizgledne-
kogzanjegablagdanskograspoloženja,ionsezadovoljnoveraookostolovaiobilazioodjednogado
