Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zagrzebwchorwackiejproziemiędzywojennej
13
Literaturamiędzywojennaporazpierwszynatakdużąskalęuczyniła
swoimbohateremperyferiemiasta.ObrzeżomZagrzebiaczęstoprzypisywa-
nonegatywnecechy,cowidaćwewspomnianejpowieściPavešicia,wktórej
przedmieście–tytułowaPodvodaznajdującasięwokolicachulicyZagorskiej
(Trešnjevka)–stajesięsiedliskiemzłamoralnegoizepsuciaobyczajów,wy-
lęgarniąplotek,kłamstworazmiejscemniczymniepohamowanejrozwią-
złości,uosobionejwpostaciRezikiUgrović.PrzedmieściewutworzePave-
šiciaprzypominawięcmiastakananejskie–SodomęiGomorę,apanujący
wnimchaosibałaganznajdująswojeodzwierciedlenietakżewwyglądzie
przestrzeni:błotnistej,pozbawionejasfaltowychdróg,nieustanniezalewanej
przezwodę,zabudowanejnielegalniepostawionymidomami.Jednocześnie
wyglądtegomiejscajestwyłączniekonsekwencjądziałaniaczłowieka–jego
skąpstwa,niechęcidowspółpracyzinnymiorazmyśleniaowłasnychkorzy-
ściach.Dopierośmierćtych,którzyniszcząspołecznośćodwewnątrz,może
sprawić,żeprzestrzeńzaczniesięzmieniaćnalepsze.WszakPodvodapod
koniecutworu(potragicznejśmierciRezikiorazprzeprowadzceMatka,jej
założyciela)zaczynawłaśnietorobić.
NegatywnyobrazperyferiiZagrzebianiejestjednakregułą,pojawiłysię
bowiemwtymokresieteksty,wktórychobrzeżautożsamianesązespokojem,
chwiląwytchnienia,takjaknaprzykładwnoweliMaliŠtefeksMedveščaka
VladimiraNazora.Narrator,tożsamyzautorem,poprzejściunaemeryturę
przeprowadziłsięnaulicęGregorijancievą18,którąsamuznałzaperyferiemia-
sta.Mężczyznacodziennieprzechadzałsiępookolicy,podziwiającwidoki,
czylispokojnewillezogrodami.Opisywanaprzezniegoprzestrzeńniewiele
majednakwspólnegozobrzeżamiprzedstawionymiwpowieściPavešicia
–zamieszkująjąbowiemosobyposiadającewiększymajątek.Zbliżonado
obszarówprzedstawionychwutworzePavešiciajestuNazoradopierooko-
licarzekiSawy,którąnarratorokreśliłdalekimiperyferiamimiasta,aopisał
wnoweliPenzijapometačaJožine,podobniejakwcześniejwspomnianytekst,
wchodzącejwskładzbioruZagrebačkenovele:
Dalekieperyferiemiasta;Sawaospałaibłotnista;równinanawpółpodmokła,peł-
nadziuridołów,doktórychwrzucająśmieci,gdzieniegdziebudy,wszędziestosy
zardzewiałegożelaza,potrzaskanychmebliizniszczonychskrzyń,przemokniętych
drugoga,zaustavljaoseirazgledavao,pogotovokrasnocrvenilobijelihnarodnihnošnjaseljakinjaiz
okoliceZagreba,kojesujošuvijekpridolazilesaslatkimjabukamanosećiihuokruglimkošaramana
glavama”.F.Pavešić,op.cit.,s.8-9.Wszystkietłumaczeniazjęzykachorwackiego,jeśliniepodano
18
inaczej,pochodząodautorkiartykułu.
DziśtoulicaGrškovicieva.
