Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Mickiewicz–dyskursmistrza?
21
byćmożeśw.Jan?);zdrugiejjednakwskazujenasłowo,którepoprze-
dzaTowiańskiego,jedyniepowtarzającegojeczyteżwzbogacającegoje
onowysens(przypomnęorozumieniumesjanizmuwIVkursiepre-
lekcjijakopostępuobjawienia).Jednocześniejednaktrzebapamiętać,
że–jaktowyżejzostałoodnotowane–poetajużwlatachtrzydziestych
wskazywałnasłowoświęte,którepoprzedza(powinnopoprzedzać)
słowawypowiadaneprzezludzi.
19
WzwiązkuzprzemówieniamiMickiewiczadotowiańczykówwy-
padazauważyć,żezdarzałasięmutakżeautokrytyka–wyznanienie-
umiejętnościbyciawtoniezmistrzemizapowiedźkoniecznejpracy
nadsobą.Niektóreprzemówieniapoetysąprzytymsamodzielne
(czyteżsprawiajątakiewrażenie),niezawierająbowiembezpośrednich
odwołańdoTowiańskiego.Trzebatakżeprzynajmniejnadmienićtu
oodstąpieniuMickiewiczaodniegoikrytycemistrza,któremujego
dawnyprorokzadeklarowałjednakwierność.
***
PróbującskomentowaćukazanytuproblemMickiewicza(bochyba
właśnieoproblemienależymówić),chcęodwołaćsiędotypologiidys-
kursówpodstawowych,swegorodzajustrukturmówienia,zapropono-
wanejswegoczasuprzezJacques’aLacanawXVIISeminariumRewers
psychoanalizy.Przypomnę,chodziodyskursmistrza,uniwersytetu,histo-
rykaorazanalityka.Wybieramtęrefleksjęnietylkodlatego,żejest
poświęconarównieżinnymdyskursom(wtymprzypadkuszczegól-
niedyskursowiuniwersytetu,tobowiemdwapierwsze,zoczywistych
względów,mnietuinteresują),aleidlatego,żepozwalanieograniczać
sięjedyniedoparafrazyproblemumistrzauMickiewiczaiumożliwia
zwrócenieuwaginaskrywanesubtelnościprzedstawianegozjawiska.
Lacan,piszącodyskursie,manamyślirelację,którazawiązujesię
pomiędzypodmiotami,miejsce,zktóregomówipodmiot,atakżetypy
19
WartotuprzypomniećrozważaniaR.Girarda,którypiszeopojawiającejsięwno-
woczesnościkwestiiwyborumiędzywzorcemludzkimaboskim.Jakpiszebadacz:
fiPorywduszykuBogunierozerwalniewiążesięzzejściemwgłąbsiebie.Zkolei
zasklepieniesięwpyszenierozerwalniewiążesięzpanicznymzwrotemkuInnemu.
Możnabypowiedzieć,odwracającformułęświętegoAugustyna,żepychajestdlanas
bardziejzewnętrznaniżświatwewnętrzny”(Prawdapowieściowaikłamstworomantyczne,
przeł.K.Kot,Warszawa2001,s.65).Bezwątpienia,Mickiewiczjesttymmyślicie-
lem,któryobawiasięwzorcówludzkich.Oczywiście,możnaprzywołaćtupostaci
Napoleona,ks.AugustynaKordeckiego,ks.Markaiwieluinnych,którepojawiająsię
uniegojakowzorceosobowe.Sątojednakpostaciwyraźnienaznaczoneprzezpoetę
stygmatemsakralnym.
