Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Wstęp
WedługHumboldtasubiektywnewyobrażeniedziękitemu,żezostajewypowie-
dziane(wyartykułowane)przezjednostkę,przenosisięnwrzeczywistąobiek-
tywność”.Subiektywnesłowostajesięobiektywnympojęciemi-cozatym
idzie-tworzyjęzyk,awrazznimświatobiektywny,wspólnydlaspołeczno-
ści,wktórejnrozbrzmiewa”.Tenprocesjestwistociemechanizmemnwszel-
kiegoprawdziwegomyślenia”.Jakpowiadafilozof,nmówieniejestkoniecz-
nymwarunkiemmyślenia”-idodaje,żemożesięonoodbywaćnawet
nwodosobnionejsamotności”.Jeśliwięcczłowiekmyśli,toznaczy,żeużywa
językawmilczeniu.Przenoszeniewyobrażeniawobiektywność,powracającą
dopodmiotunnawetwmilczeniu”,przebieganzawszeprzyudzialejęzyka”.
Myśleniejestbowiemartykułowaniem.
Językzatem,wedługromantycznychfilozofówjęzyka,wiązałbysięzbytem,
istnieniem,zarównowwymiarzeindywidualnym,jakizbiorowym,wspólno-
towym.Ktoniemówi(nieartykułujemyśli,nieformułujeichwjęzyku),
tennieistniejeanijakopodmiotindywidualny,anijakoczłonekspołecz-
ności.Teipodobnerewolucyjneideelingwistycznekształtowałymyślenie
romantyków,wtymMickiewicza.Rewolucyjne,ponieważprzywodząnamyśl
owielepóźniejszekontynuacjewrodzaju,cociekawe,zbieżnegozideami
romantycznymiwniektórychaspektach,neopozytywistycznegoTraktatu
logiczno-flozofcznego(wyd.1921)LudwigaWittgensteina,którypołączyłroz-
ważaniaojęzykuzrefleksjąnadistnieniemidoszedłdowniosku,że:1.nzda-
niejestmodelemrzeczywistości,jakjąsobiemyślimy”,2.nzdaniekonstruuje
zapomocąrusztowanialogicznegopewienświat”,3.nzdanieprzedstawiaist-
nienieinieistnieniestanówrzeczy”
16
.AleiMartinHeidegger,którycałeżycie
poszukiwałcoraztonowychścieżekmyśleniafilozoficznego,odegzystencjali-
zmuifenomenologii,ażposkrajnytranscendentalizmirefleksjęmetafizyczną,
podobniewypowiadałsięojęzyku.
Powiedzieliśmy-tłumaczył-[ł]wkwestiinsłowa”,żemianowicienietylkopozostaje
onowstosunkudorzeczy,leczżekażdochwilowąrzeczjakobyt,któryjest,słowoprowa-
dzidopierodonjest”,wnimutrzymujeizachowuje,zapewniajejponiekądutrzymanie
wbyciurzeczą.Odpowiedniopowiedzieliśmy,żesłowonietylkopozostajewpew-
nymstosunkudorzeczy,leczsamonjest”czymś,coutrzymujeizachowujerzeczjako
rzecz,jestjakoowozachowujące[verhaltende]:samymtymstosunkiem[Verhältnis]
17
.
RównieżdlaMickiewiczajęzykoznaczałpowoływaniedoistnienia,two-
rzenie.PopierwszeprzezsprawczeSłowoBoże.Podrugieprzezczłowieka,
16
L.Wittgenstein,Tractatuslogico-philosophicus,przeł.iwstępemopatrzyłB.Wolniewicz,
Warszawa1997,s.21,23,27.
17M.Heidegger,Istotajęzyka,w:tegoż,Wdrodzedojęzyka,przeł.J.Mizera,Warszawa
2007,s.169.
