Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Problemromantycznejekspresji
Wymowawznieśćniezdoła
Dziśnawolnościszczyt;
Gdzieprzyjaźń,miłośćwoła,
Tam,bracia,cyt!tamcyt!
(I,45)
19
Arsoratoriajawisięjużmłodemupoeciejakoczynnikniepozwalającywznieść
sięnnawolnościszczyt”,ograniczającyswobodnylotwyobraźni.Więcejwąt-
pliwościpojawiłosięwrozprawieOkrytykachirecenzentachwarszawskich
stanowiącejprzedmowędopetersburskiegowydaniaPoezjiz1829roku.
Mickiewicz,przytaczając(zanDziennikiemPetersburskim”z1828roku)fran-
cuskojęzycznyfragmentartykułuzamieszczonegownMercureduXIXsiècle”,
wktórymkrytykowanom.in.WalteraScotta,RobertaSoutheyaiTomasa
More’azalekceważenieklasycznychprawidełpoezji,pisał:
Utyskiwaniapodobnenikogodziwićniepowinny.Retorowieszkolarze,odczasów
DantaażdoLamartina,zawszebylijednostajniwcharakterachizdaniach,zawsze
czytającpoetów,zdobrodusznymnarzekaliwestchnieniem,żepoecimającytalent
nieposiadająichnauki.Krzykiretorycznychalarmistówwzmagająsięperiodycznie
wepocewielkichodmianliterackich.WNiemczech,wpierwszejpołowieprzeszłego
wieku,literaturaledwienietakjakunasubogąbyła.Gotszed,sławnypodówczasgra-
matyklipski,wierszopisgładkibeztalentu,retorkrótkiegowzrokuiciasnegopoję-
cia,uważałnaśladowcząszkołępoetówszląskichzaklasyczną,wierszezaśsamego
Gotszedamiałybyćwłaśnienajwyższymutworemklasycznościinarodowościnie-
mieckiej.WduchujegoszkołyLessyng,Klopsztok,Getenależelidonieumiejętnych
izuchwałychnowatorów(V,185-186).
nRetorowieszkolarze”njednostajniwcharakterachizdaniach”,nkrzykireto-
rycznychalarmistów”,JohannChristophGottschedjakonretorkrótkiego
wzrokuiciasnegopojęcia”-wszystkotookreśleniaobrazującedramat
zderzeniasięzindywidualizowanejosobowości,wyobraźni,duchowejekspresji
zatmosferąskostnienia,zastoju,bezwładupanującąwpoezjiklasycystycznej,
ograniczonejkrótkowzrocznymiinciasnymi”prawidłamiretoryki.Wten
sposób-zauważyłZenonKlemensiewicz-nMickiewiczpodejmujewalkę
zrutyniarstwemretorówszkolarzy.ChcąoniodciąćPolskę»kordonem
zdrowia«,»kordonemklasycznym«,Mickiewiczgoprzełamuje”
11
.Idzie
tujednakjużnieowąskopojętąnowąliteraturę,leczonowyjęzyk,który
wymagareorganizacji,dostosowaniadomyśleniawkategoriachmetafizyki,
fantastyki,nieskończoności.Idzieomowępoetyckązdolnądouwolnienia
uczućiwyobraźnispodjarzmaabstrakcyjnychreguł,doprowadzającychartystę
dofrustracjiiniemocytwórczej.
11Z.Klemensiewicz,Mickiewiczwdziejachjęzykapolskiego…,s.258.
