Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Spóropochodzeniemowy
35
jednaktraktowanyjakoncząstkalosuboskiego”
49
,boskichumiejętności,która
przypadłaczłowiekowiwakciestworzenia.
ZdzisławaKopczyńskaniebezracjiprzypominabliskąMickiewiczowi
postaćJakobaBoehmego,któryuprawiałrodzajrefleksjinazwanyprzez
autorkęnteologiąlingwistyczną”50.WjegopismachBógjawisięjakoosoba
mówiąca-wiecznymówca,azarazempoeta.Języknatomiasttraktowany
jestjakomądrość(Logos),samoświadomośćBoża.Stwórca,wypowiadając
Słowo,powołujeświatdoistnienia.Jegomówieniejeststwarzaniem.Wujęciu
BoehmegokosmosstanowiłbyzatemnutwórjęzykowyBoga”,naturanwjej
żywymstawaniusię[byłaby-O.K.]mówieniem”,zaśzdolnośćartykulacyjna
człowieka-nświadectwemjegoboskiegopochodzenia”51.
ZwolennikiemteoriioobjawieniujęzykaprzezStwórcębyłnietylko
krytykowanyprzezHerderaSüssmilch,aleteżprzedstawicielantyracjonali-
zmuwosiemnastowiecznejfilozofiiniemieckiej,duchowypatronruchulite-
rackiegoSturmundDrang,JohannGeorgHamann
52
.WdzieleAesthetica
innuce
53
(1762)wyraziłonprzekonanie,żezarównonajstarszyjęzyk,jak
inajstarszapoezjapochodzibezpośrednioodBoga.JakzauważyłaAlina
Witkowska,mówiłonwprostnoBogu,słowieboskim,właściwościachBoga
wtopionychwnaturę”54.
PodrugiejstroniesporuopochodzeniejęzykaMickiewiczusytuował
nszkołęindywidualistyczną”,którąmożnabynazwaćnantropogenetyczną”,
ponieważtraktowałamowęjakoumiejętnośćwłaściwąwyłącznieczłowiekowi,
związanązjegorozwojemumysłowymiprzezniego,bezingerencjisiływyż-
szej,wypracowaną55.Dorangijejsztandarowegoprzedstawiciela(niewymie-
nionegoprzezpoetę)urastaHerder.
49Platon,Protagoras,przeł.,wstępem,objaśnieniamiiilustracjamiopatrzyłW.Witwicki,
Warszawa1958,s.46.
50
Z.Kopczyńska,KoncepcjajęzykawparyskichprelekcjachMickiewicza,w:tejże,Język
apoezja.Studiazdziejówświadomościjęzykowejiliterackiejoświeceniairomantyzmu,Wro-
cław1976,s.161.
51Tamże.
52HerderwczasiestudiównauniwersyteciewKrólewcu(1862-1864)słuchałwykładów
ImmanuelaKanta,poznałwówczastakżeHamanna.Ideeobufilozofówinspirowałygozarówno
wsensieapologetycznym,jakipolemicznym.
53Wtłumaczeniu:Estetykawłupinieorzecha.
54A.Witkowska,nSławianie,mylubimsielanki…”,Warszawa1972,s.138.
55Określeniewymienionejnszkoły”jakonindywidualistycznej”skłaniadozastanowienia.
Możliwe,żewtensposóbpoetanazwałnowoczesne,pojedyncze(nindywidualne”)koncepcje
filozoficznewceluichodróżnieniaodtych,któreutrwaliłysięwtradycji.Przyokazjiwarto
zwrócićuwagęnabłędnąinterpretacjęMickiewiczowskiejklasyfikacjinszkół”,którapojawiła
sięwObjaśnieniachwydawcydotomu8wydaniarocznicowegoDziełMickiewicza(Warszawa
1997).Wedługzawartychwniejinformacjiszkołęntradycjonalistyczną”możereprezentować
