Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
niebyłajednakzbytpopularnawkręguhakatystów.Aleidźmydalej.Wpoczątko-
wymokresiewojnypojawiłysiętakżeiinneprojekty.Autoremjednegoznichbył
wybitnyhistorykHansDelbrück.Swójmemoriałprzygotowałwsierpniu1914r.Pro-
ponowałwnimodbudowępaństwapolskiegowuniipersonalnejzSaksonią,nawią-
zującdohistorycznychzwiązkówpomiędzyobydwomakrajami.Nowepaństwo–
przewidywał–stałobysięmagnesemprzyciągającymdosiebieGalicję.Delbrücksą-
dziłtakże,iżnależyzłagodzićkurspolitycznywobecPolakówmieszkającychwPru-
sach
45
.
Zinnymiciekawymipoglądaminakwestiępolskąspotkałsięsocjalistycznyde-
putowanydoReichstagu,EduardDavidwpołowiepaździernika1914r.Otóżpew-
neśrodowiskawysunęływtedyideęogromnegopaństwabuforowego,obejmujące-
goPolaków,Rusinów,ŁotyszyiLitwinów.RozciągałobysięonoodMorzaCzarnego
ażdoBałtyku.Byłobytowięcpaństwo,wktórymPolacyniestanowilibywiększości.
Pochłonięciproblemaminarodowościowymi–którezdaniempomysłodawcówwy-
stąpiłybyzeszczególnąostrościąwnowymorganizmiepaństwowym–przestaliby
stanowićzagrożeniedlaNiemców.Znaczniegorszympomysłem–wedługautorów
tejpropozycji–byłobyutworzenieczegośwrodzaju„WielkiegoKsięstwaWarszaw-
skiego”.Tutaj,uważalioni,zpewnościąrozwijałabysięwszechpolskapropaganda,
szkodliwieodziaływującanapruskichiaustriackichPolakóworazniosącawielkiery-
zykonaprzyszłość
46
.Przychylnestanowiskowobecpolskichdążeńnarodowychza-
jęłyodpoczątkuugrupowanialewicoweiliberalne.Poparciaudzielałatakżekatolic-
kapartiaCentrum,anależącydoniejMathiasErzbergerosobiściezaangażowałsię
wpropolskądziałalność.
Niewątpliwieodpoczątkusierpnia1914r.wielewBerliniemyślanoidyskuto-
wanonadbudowązależnegoodRzeszypaństwapolskiego,jednak„Jednolitegopla-
nujakiegoścodoPolakówniebyło”
47
.Mglistekoncepcje,którewtedyrozważano,
powstałynafalientuzjazmuspowodowanegozwycięskąofensywąnazachodzie.
WdodatkunawschodzieRosjaniepoczątkowoteżniewykazywalisięwielkimisuk-
45
W.Conze,PolnischeNation,s.61.
46
DasKriegstagebuchdesReichstagsabgeordnetenEduardDavid1914bis1918,Düsseldorf
1966,s.51.
47
SprawozdanieFeldmanazBerlinaz3XII1914r.,BJ,PapieryS.Kota,teczka108/83.
26
