Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tobyłopowszechnejeszczepoIIwojnieświatowej.Wtensposób
WinstonChurchillchciałpogodzićzwaśnionestrony.Wmowie
z1946rokupostulowałnkoniecobrachunków”,mówiąc:
(ś)musimywszyscyodwrócićsięodokropnejprzeszłości.Musi-
mypatrzećwprzyszłość,niemożemypozwolićsobienato,ażeby
wleczasobąpoprzezprzyszłelatanienawiśćizemstę,którapo-
wstałazkrzywdprzeszłości.JeżeliEuropamabyćuratowanaod
nieszczęściabezgranicznejnędzyiodostatecznegoprzekleństwa,
koniecznymjesttenaktwiaryizaufaniapomiędzyrodzinąpaństw
europejskichitenaktzapomnieniawstosunkudowszystkichzbrod-
niiszaleństwprzeszłości2.
PięćlatpowystąpieniuChurchilla,wktórymopowiadał
sięonzazapomnieniem,HannahArendtopublikowałaksiążkę
Korzenietotalitaryzmu(1951).Wprzedmowiedopierwszego
wydaniaprzedstawiłaargumentprzeciwzapomnieniu,który
wyprzedzałnowekulturypamięci:nNiemożnasobiedłużejpo-
zwalaćnaczerpaniezprzeszłościtego,cobyłowniejdobre,
inazywanietegopoprostudziedzictwem,aodrzucanierzeczy
złych,jakmartwegociężaru,którysamczaspogrzebiewzapo-
mnieniu”3.Arendtbyłaprzekonana,żetraumatycznaprzeszłość
stuleciaprzemocynieznikniesamazsiebie.Wręczprzeciwnie,
będziewielokrotniewymagaćretrospektywnejuwagi:nNiewol-
nonamuchylaćsięodprzeszłości;musimynieśćtenciężar,na-
rzuconyprzeznaszestulecie”.Odbierającw1958roku.Pokojo-
wąNagrodęNiemieckichKsięgarzyjejnauczyciel,KarlJaspers,
powiedział,żenprosteistotynaturalnezapominająizaczynająod
początku,alemyjesteśmyludźmiinigdyniebędziemyszczerzy,
jeślizgubimyzoczuto,couczyniliśmy”4.
2PrzemówienieWinstonaChurchill’a.Zürich,19września1946,
nZbiórDokumentów”,nr10-11(13-14),październik-listopad1946,s.369.
ZawskazaniemowyChurchilladziękujęMarcoDurantiemu.
3H.Arendt,Wstępdopierwszegowydania,[w:]tejże,Korzenietotali-
taryzmu,tłum.D.Grinberg,M.Szawiel,wyd.3zm.,Warszawa2008,s.11.
4Tekstprzemówieniadostępnyjestnastronie:www.friedenspreis-des-
-deutschen-buchhandels.de(8.11.2013).
12
