Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
MarcinPoręba
transcendentalnej,powinnotozapewneoznaczaćwezwaniedoprze-
myśleniaodpodstawowychpojęciowychstrukturmożliwegodoświad-
czeniaitakieichuogólnienie,bydałysiępogodzićzewspomnianymi,
fundamentalnymizmianamipojęciowymi,dojakichdoszłoodczasów
Kanta.Niewydajemisięjednak,bymożliwebyłowtensposóbza-
chowaniezasadniczegoprzesłaniafilozofiiKantowskiej.Częściątego
przesłaniajestbowiemto,iżapriorycznestrukturymożliwegodoświad-
czeniamającharakternormatywny
,żemówiąotym,cojestdopuszczal-
nązmianąpojęciową,dojakiejmożedojśćwjegotoku.Oilejednak
możliwajesttakarekonstrukcjaowychapriorycznychstruktur,wświe-
tlektórejokazałobysię,żetezmiany(doktórychfaktyczniedoszłopo
Kancie)mieszcząsięwwyznaczanychprzeztestrukturyramachtego,
codopuszczalneiprawomocne,otylezgruntuwykluczonewydajesię
takiepomyślenieaprioryczności,byuwzględniałoonotakżetezmiany
,
doktórychmożedojśćwprzyszłości.
NiemożliwośćuratowaniatejczęściKantowskiegodziedzictwa,któ-
rawiążesięzjegodoktrynąapriorycznychformmożliwegodoświadcze-
nia,prowadzinasjednakzarazemkuinnemuaspektowijegofilozofii.
Aspekttenleżymoimzdaniemgłębiejniżowadoktryna,awświetle
dotychczasowychuwagnietylkozachowujeważność,leczwręczzyskuje
naaktualności:jesttoradykalnynamysłnadnaturąpojęćjakotakich
iichzwiązkamiztym,conazywamydoświadczeniem.Doświadczenie
toproces,wktórymnaszeprzekonaniainaszepojęciazmieniająsię
wkonfrontacjizeświatem,obejmującymwrównejmierzeto,copoza
namiito,cownas.Zwykłosięmówić,żetomydoświadczamyświata,
wtakimsensie,żeczegośsięonimempiryczniedowiadujemy
.Wła-
ściwszejestjednakpowiedzenie,żetoświatnasdoświadcza–zmienia
nasbowiem,itoczęstowsposóbzgruntuniemożliwydoprzewidze-
niaczyzaprojektowania3.Zfilozoficznegopunktuwidzenianajważniej-
szymwymiaremnas,jakisięprzytymzmienia,sąpojęcia.Prowadzi
todonastępującejkwestii.ZwykliśmyzaKantemuważaćpojęciaza
swegorodzajuramy
,wktórychmasięmieścićdoświadczenie,jakiekol-
wieknowetreściczyinformacjemiałobyonoprzynosić.Gdypróbujemy
3Ztegowzględuzamałoprzekonującąuważamhermeneutycznąkoncepcjędo-
świadczenia,którejlocusclassicusstanowiBycieiczasM.Heideggera.Opartajestonabo-
wiemnazałożeniu,żewszelkiedoświadczeniemożliwejestjedyniewramachpewnego
nprojektu”,wktórymniejakozgórydane,awkażdymraziezgóryrozumianejestto,
czegomożemywnastępstwiedoświadczyć.
