Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
BożennaBojar
-rematycznejpoprzezodpowiedniedynamiczneukształtowaniesygnału
komunikatu;
-dowyznaczaniagranickomunikatuijegosegmentacjipoprzezodpowie-
dniązmianętempamowyiwysokościciągufonicznego(kadencja
iantykadencja)orazdynamikę(akcentwyrazowyizdaniowy);
-dowpływanianazachowanieadresata(funkcjaapelatywna):wjęzyku
polskimintonacyjnywykładnikpytaniaorozstrzygnięcie(bezzaimka
pytajnego)-skłonienieadresatadoudzieleniaodpowiedzi,intona-
cyjnywykładnikrozkaźnika-skłonieniedooczekiwanegodziałania;
-dowpływanianapostawyadresatawzględemkomunikowanejrze-
czywistości-fonetycznewykładnikifunkcjiperswazyjnej;
-dowyrażaniapostawmówiącegowobeckomunikowanejrzeczywis-
tościlubwobecadresatakomunikatu-funkcjaekspresywna.
Wykładnikiprozodyczne,oprzebiegusuprasegmentalnym,funkcjo-
nująnazasadziesygnałówlubtylkosymptomów,gdyżkształtowanieciągu
fonicznegokomunikatuniezawszepodlegaświadomejkontroli-wtedysą
dlaodbiorcyźródłeminformacjiostanienadawcy.
Komunikatomjęzykamówionegotowarzyszączasamiwydawaneprzez
nadawcęciągidźwiękowe,przeważnieocharakterzeekspresywnym,niena-
leżącedosystemujęzykowego,bonieprzyjmującewykładnikówrelacjisyn-
tagmatycznych,choćczęstokonwencjonalnewdanymjęzykuiwmowie,
iwpiśmie,jakpolskieuf!,och!,ach!,ha!,ha,ha,ha!,chi,chi!,oj!,m!,hm!,
aha!,wrr!ble,ble.Tegotypupozasystemowewyrażeniasprawiają,żetakie
komunikatynależałobytraktowaćjakoheteromorficzne.
1.2.Sygnałwizualny
Heteromorfizmkomunikatówjęzykanaturalnegopolegatakżenakształ-
towaniuprzeznadawcę(świadomymlubnie)kanałuwizualnego.Jestto
towarzyszącakomunikatowiakustycznemumimika,gestykulacja,atakże
ruchyciała.Teostatniemogąpełnićfunkcjęsygnałówsemantycznych,samo-
dzielnychlubtowarzyszącychodpowiednimkomunikatomjęzykowym,jak
wwypadkuskonwencjonalizowanychruchówgłowyfunkcjonującychjako
odpowiedźnapytanie,czegoprzykłademsąodwrotneruchygłowypotwier-
dzające-Ctak)iprzeczące-Cnie),np.wbułgarskim.Gestywkomunika-
ciejęzykanaturalnegopełniąfunkcjęsemantyczną,towarzyszączaimkom
wskazującymjakoznakideiktyczneprzyporządkowująimelementykonsy-
tuacji,którychdotyczyinformacja.Odniesieniezaimkówwskazującychmoże
byćaktualizowanenazasadzieanaforylubkatafory,alewwypadkubraku
takichwykładnikówużyciegestuwskazującegoidentyfikującegoodniesienie
jestobligatoryjne.
