Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Charakterystykapolskiegosystemupodatkowego
19
lubusługę.OpróczwspomnianegojużwcześniejpodatkuVATdogrupytejzali-
czająsiętakżenp.podatekakcyzowy,importowyorazpodatekodgier.
Ostatniezwyróżnionych,kryteriumpodmiotowe,analizujepodatkipodkątem
podmiotówobjętychobowiązkiempodatkowym.Zgodnieznimwyróżniasię
podatek:odosóbprawnych,odosóbfizycznychprowadzącychdziałalnośćgospo-
darczą,odludności(osobyfizycznenieprowadzącedziałalnościgospodarczej).
Podziałtenpozwalanawprowadzeniezróżnicowaniaobciążeńpodatkowych
wzależnościodpodmiotuobjętegoobowiązkiempodatkowym,comożebyćjed-
nymzelementówbudowaniasprawiedliwościsystemupodatkowego.
Niezależnieodprzyjętegopodziałunajstarsząipodstawowąfunkcjąpodatków
jestfunkcjafiskalna,zgodniezktórąpodatkimajądostarczyćpaństwuisamo-
rządomlokalnymdochodyprzeznaczonenapokryciewydatkówpublicznych.
Podatkistanowiąbowiemponad90%wszystkichdochodówbudżetowych.Po-
szczególnerodzajepodatkówróżniąsięprzytymstopniemwydajności,aprzez
towpływemnabudżetpaństwa.Donajbardziejwydajnegopodatkuwkrajach
wysokouprzemysłowionych,odużejliczbietransakcjigospodarczych,należy
podatekVAT,zanimpodatekakcyzowyorazdochodowyodosóbfizycznych
(PIT)iprawnych(CIT).
Dofunkcjipozafiskalnychpodatkównajczęściejzaliczasięfunkcje:redystry-
bucyjną,alokacyjną,stabilizacyjnąipolityczną(Sokołowski,1995).Pierwsza
zwymienionychodnosisiędooddziaływaniapaństwazapomocąpodatkówna
podziałdochodówwspołeczeństwie.Opierasięonanaprzekonaniu,żemecha-
nizmrynkowy,którydecydujeopierwotnympodzialedochodunarynkupracy
dóbriusług,niezapewniawszystkimpodmiotomodpowiednichdochodów.
Pierwszyetapredystrybucjidokonywanyjestpodczaspoborupodatków-gdy
państwoodbierapodatnikomczęśćichdochodów-anastępniedzieliuzyskane
wtensposóbśrodkifinansoweiprzekazujeuprawnionympodmiotomwformie
zasiłków,dotacjiitp.Celemtejfunkcjijestdążeniedosprawiedliwegopodziału
dochodówwspołeczeństwiepoprzezwzględnewyrównaniepoziomudochodów,
azakresredystrybucjijestzależnyodstrukturygospodarki.
Funkcjaalokacyjnapoleganapośrednimoddziaływaniunaczynnikiprodukcji
wsektorzeprywatnymiczęścisektorapublicznego,którydziałazgodniezregu-
łamisektoraprywatnego,awkonsekwencjizmianywstrukturzewytwarzanego
produktukrajowegobrutto(PKB).Podatkisąwykorzystywaneprzezpaństwo
doalokacjiczynnikówprodukcji(ziemi,surowców,kapitału,pracy)wtworze-
niedóbrspołecznych(publicznych,kolektywnych).Podmiotypublicznepoprzez
opodatkowaniesektoraprywatnegoograniczająjegomożliwościwykorzystania
czynnikówprodukcjiitworzeniadóbrprywatnych,anastępnieprzypomocy
wydatkówpublicznychsamealokujątezasobyzgodniezprzyjętymiwcześniej
celami(Wiciak,2012).Funkcjastabilizacyjnazwiązanajestnatomiastzdążeniem
państwazapomocąpodatkówdozapewnieniastabilizacjimakroekonomicznej
