Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
znalazłupoczątkuswejdrogiwliteraturzeojczystej,iprzeznajważniejszedlaniego
momentyeuropejskiegoodrodzenia.Recepcjapoezjiantycznejinowołacińskiejbyła
pierwszymtakimmomentem,adrugim–doświadczeniawłoskieiewentualnie
przykładRonsarda.Epizodparyski,októregoznaczeniuzapewnejużniktniewątpi,
byłbykońcemlatnauki.Nicnaturalniejszego,żewdalszymrozwojuiwokresiepełni
Kochanowskiegowidaćchronologięepoki.Naprzykładwystępująceuniegotendencje
manierystycznesąbardziejtradycyjneniżinnowacjedrugiejpołowystulecia.Dotyczy
tonietylkotakichutworówjakfraszkaRaki(I,14),Carmenmacaronicum,lecz
równieżSzachów(mimożewzorembyłVida,pomysłjestśredniowieczny)ilabiryntowej
kompozycjiFraszek,takgłębokokomentowanejprzezautora(I,29)–jestonasama
przezsięarcydziełemmanieryzmu,alemaznaneprecedensyuStacjuszaiwAntologii
Greckiej.Niejedynytodowód,żeumieszczającnaszegoautorawkontekście
ogólniejszymtrzeba,uwzględniająctemporozwojupoezjiwróżnychkrajach,od-
powiedniodobieraćmetodyanalizyikryteriaoceny.Niedawnomożnabyłospotkać
porównanieRonsardaipoetyFraszekignorującetęprawdę.AnakreontykiDumalheur
derecevoir(Odes,II,19)iPróżnosięmamodejmować(Fraszki,I,8)orazdwasonety
oidentycznejtematyce,Afinqu’àtoutjamaisdesiècleensièclevive(Sonnetspour
Hélène,II,2)–wyjątkowosłaby–iDopaniej(Fraszki,I,97),mająświadczyć,żenasz
poetaniedorównujefrancuskiemu„bogactwemobrazówifilozoficznąsubtelnością”.
Wszczególnościsonetpolskijestmniejmetaforycznyizmysłowy,wyrażamyślautora
dydaktycznie,wśrodkowychstrofachprzeciwstawiaprzemijanieitrwanie„zapomocą
dosyćzimnegoiuczonegoporównania”,wswojejkonkluzjijest„skromniejszy
iprozaiczniejszy”.Ronsardnatomiastofiarujeukochanejkwiatrojnika(„sempervive”,
poetyckoprawietyleconieśmiertelnik),aponadtoewokujenierzeźbęiarchitekturę,
leczpióroiksiążkę–wszystkotojestsubtelniejsze
3
.
Tymczasemobrazrzeźbyiarchitekturyoniczymniestanowi(użyłgozpowodze-
niemSzekspirwpodobnymsonecie55),niemówiącotym,żeobrazyRonsarda,
ocenianewedługmiaryjegoinnychosiągnięć,niesąwysokiejklasy.Istotnaróżnica
poleganaodmiennościstylu.Gdyidzieoumiariszlachetnąprostotę,Kochanowski
jestbardziejklasycznyniżRonsard.Domniemaneniedostatkiwcaleniminiesą.
SonetDoPaniejjestarcydziełemdającymsięzrozumiećiocenićtylkowobrębie
poetykibardziejklasycznejniżpoetykaRonsarda.Niebyłobyprzesadątwierdzić,że
dlakomparatystypracującegonadKochanowskim,niezależnieodtego,zkimlub
zczymgoporównuje,najważniejszymwskazaniemjestto,coWiktorWeintraub
Literatur,Hamburg1959;F.J.Warnke,EuropeanMetaphysicalPoetry,NewHaven1961;S.M.Joseph,
RhetoricinShakespeare’sTime,NewYork1962(skróconewydanieksiążkiShakespeare’sUseoftheArts
ofLanguage,1947);H.Friedrich,EpochenderitalienischenLyrik,Frankfurta.M.1964;Lumièresdela
Pléiade,actesduIX
e
stageinternationald’étudeshumanistesdeTours,Paris1966;C.S.Lewis,The
DiscardedImage:AnIntroductiontoMedievalandRenaissanceLiterature,Cambridge1967;L.Forster,
TheIcyFire:FiveStudiesinEuropeanPetrarchism,Cambridge1969;M.Raymond,Lapoésiefrançaise
etlemaniérisme1546–1610[?],Genève1971;L.Keller,ÜbertragungundNachahmungineuropäischem
Petrarkismus.StudienundTexte,Stuttgart1974;G.Weise,Manierismoeletteratura,Firenze1976;ze
wznowieńszczególnie:A.M.Schmidt,LapoésiescientifiqueenFranceauXVI
e
siècle,Lozanna1970.
3
R.K.Wilson,KochanowskiandRonsard:ContemporariesandKindredSpirits,„ThePolish
Review”1977,nrl,s.19n.
20
