Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Nowaepokawhistoriiludzkości
Należytupodkreślić,żekoncepcjanowoczesnościjakotypuładuspołecz-
negoukształtowanegowrezultacietychrewolucjijesttylkojednąspośród
wielufunkcjonującychwsocjologii.Uczeniwskazująnaróżneepoki,wktó-
rychmiałabyukształtowaćsięnowoczesność.ImmanuelWallersteinsytuuje
jejpoczątekwXVIw.,aAnthonyGiddens-wXVIIw.(tamże).JeffreyC.
Alexander(2010,s.149)uważa,żenowoczesnośćpojawiłasięjużwVw.n.e.,
kiedyświeżoschrystianizowaniRzymianiepragnęliodróżnićswojąreligij-
nośćodnbarbarzyństwa”,anastępnieparęrazybyłaodkrywanananowo.
Miałotomiejscetakżewokresieoświecenia,gdyzaczęłabyćutożsamiana
zracjonalnością,nauką,postępem.Oczywiścienowoczesnośćmusibyćwta-
kimrazierozumianazupełnieinaczej.To,coinnibadaczenazywająnowo-
czesnością,Alexandertraktujejakopewientypnarracji,modelanalityczny
służącywyjaśnieniuokreślonychzjawisk,charakteryzującysiępewnymispe-
cyficznymicechami,popularnyzwłaszczawteoriachmodernizacyjnych
wlatachpięćdziesiątychisześćdziesiątychXXw.Społeczeństwonowocze-
snetypizowanotamm.in.jakoindywidualistyczne,demokratyczne,kapitali-
styczne,naukowe,związanezprofanumistabilne(tamże,s.151).Inniuczeni
wskazująnietylenahistorycznymomentnarodzinnowoczesności,ilenape-
wienzestawcharakteryzującychcech.NaprzykładShmuelN.Eisenstadt
(2006;2009,s.359-374),chociażprzyznaje,żenowoczesność,którąnazywa
odrębnącywilizacją,powstaławokreślonymczasieimiejscu(XVIII-wieczna
EuropaiAmerykaPółnocna),koncentrujesięraczejnaopisaniujejnkulturo-
wegoipolitycznegoprogramu”.Wjegoskładwchodząm.in.przyznanie
człowiekowirolisprawczejwkształtowaniuswojegoświata,poszerzeniegra-
nicludzkiejautonomii,możliwośćpodejmowaniaróżnorodnychrólspołecz-
nych,aleteżutratapoczuciapewnościipróbajejponownegoodnalezienia.
Jeśliprzyjąć,żenowoczesnośćbyłajednakwynikiemwspomnianychre-
wolucji,totrzebazauważyć,wszystkieonestanowiłyrezultat,czyteżkul-
minację,toczącychsięwcześniejprocesówpolitycznych,społecznychoraz
intelektualnych.Ichszczegółowewyliczeniewymagałobyzapewneosobnej
książki.Wartojednakpoświęcićtuniecouwagijednemuznich:myślifilozo-
ficznejispołecznejoświecenia(zwłaszczazlatosiemdziesiątychidziewięć-
dziesiątychXVIIIw.),którawywarłaznaczącywpływnaukształtowaniesię
nowejepoki(awielewskazujenato,żemyśloświeceniowazachowujeswoje
wpływypodziśdzień).Wyznaczałaonaramydlainnychprocesówkonstytu-
ującychepokęnowoczesną.Niebyłobypewnieaninowychmaszyn,anigo-
spodarkikapitalistycznej,aninowoczesnejnauki,anizerwaniazfeudalnym
poddaństwem,aniteżideiwładzyograniczonejprawem,gdybyniemniejlub
bardziejudanepróbyurzeczywistnieniakluczowegopostulatuoświecenia:
Sapereaude!
19