Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
1.Społeczeństwowprocesieintensywnychzmian
nie-ludzkimi,będącymiczęsto(leczniezawsze)ludzkimwytworem.Mogą
nimibyćprzedmioty,narzędzia,urządzenia,aletakżenp.ideeczyelementy
środowiskanaturalnego,zarównoprzetworzoneprzezludzi,jakinie.one
podmiotemsprawczymwyłączniewinterakcjizludźmi,toteżanalityczne
rozdzielanieelementówsieciniemasensu(Latour,2007).Zpunktuwidzenia
ANTzazmianyspołeczneodpowiadawięcsiećzłożonazludziiobiektów
nie-ludzkich.
Zwracasięobecnierównieżuwagęnato,żespołeczeństwonieustanniesię
zmienia,nigdyniezastygawmiejscu,znajdujesięw-mówiącsłowamiPio-
traSztompki(1991;por.teżTouraine,2010)-wciągłymprocesiestawania
się.Dziejesiętakdlatego,żezkażdymdziałaniemjednostkiprzemianom
ulegająrelacjemiędzyludzkie,którekonstytuująspołeczeństwo.Dynamika
społeczeństwanieustajenigdy.Nieznaczytojednak,żeproceszmianspo-
łecznychjestzawszepowolnyistopniowy.Bywająwhistoriimomentynnie-
ciągłości”,czylizmianszybkich,gwałtownychiradykalnych.torewolucje
społeczne.Dochodziwówczasdozerwaniazdotychczasowąformąładuspo-
łecznegoizastąpieniajejnowymporządkiem.Dotyczytowszelkichsferży-
ciaspołecznego:polityki,relacjispołecznych,gospodarki,kulturyiinnych.
Szczególnąrolęwhistorii2odegrałytrzywielkierewolucje:amerykańska,
związanazwojnąoniepodległośćUSA(1776),WielkaRewolucjaFrancuska
(1789)orazrewolucjaprzemysłowazapoczątkowanawAngliiwdrugiejpo-
łowieXVIIIstulecia3.Toonedoprowadziłydozerwaniazpanującymdotych-
czasporządkiemtradycyjnymizapoczątkowałyepokęnowoczesności.Dwie
pierwszerewolucjeokreśliłypolityczne,ideologiczneiinstytucjonalneramy
nowejepoki,takiejakideewolnościirównościludzi,obywatelstwairządów
prawa,natomiastrewolucjaprzemysłowastworzyłapodwalinynowegopo-
rządkuekonomicznegoopartegonaindustrializacji,masowejprodukcji,pra-
cywolnonajemnejiustrojukapitalistycznym(Sztompka,2003,s.558).
2
Chodzituprzedewszystkimohistorięcywilizacjizachodniej(EuropaiAmerykaPół-
nocna),alezewzględunaekspansjętejcywilizacjistymulowanąwdużejmierzeprzezefekty
tychrewolucji(nowoczesność)możnazastanawiaćsię,czynieodegrałyoneprzełomowejroli
whistoriicałejludzkości.Będzieotymmowawdalszejczęściksiążki.
3
Należyzaznaczyć,żenrewolucjaprzemysłowa”tozbiorczytermindlaprocesuwielolet-
nichizróżnicowanychprzemiandotyczącychtechnologii.Dzielisięonwyraźnienadwiefazy:
pierwszazostałazapoczątkowanaprzezstworzeniemaszynyparowejipolegałanazastępowa-
niuręcznychnarzędziprzezmaszynyorazprzyczyniłasiędopowstanianowoczesnegoprze-
mysłu,adrugarozpoczęłasięwdrugiejpołowieXIXw.wrazzodkryciemizastosowaniem
elektryczności.Wdrugiejfazieskonstruowanorównieżtakprzełomowewynalazki,jaksilnik
spalinowy,telegrafitelefon(por.Castells,2007,s.47-52).