Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
1.Społeczeństwowprocesieintensywnychzmian
jednostkispodkurateliwspólnotyindywiduacjąiporównywałdorozwoju
osobniczegoczłowieka:separacjidzieckaodmatki,anastępniestopniowego
osiąganiadojrzałości.NasuwająsiętuskojarzeniazwezwaniemImmanuela
Kanta,abyczłowiekwyszedłzestanuniedojrzałości.Nowoczesnaindywidu-
alizacjawydajesięprzeto,przynajmniejczęściową,realizacjątegopostulatu.
Kwestiaindywidualizacjibyłaopisywanaprzezwielusocjologów,zwłasz-
czawpierwszymokresierozwojusocjologii,alenajbardziejdoniosłajesttu
chybakoncepcjazaproponowanaprzezFerdinandaTönniesa(1988).Opisał
ondwatypywięzispołecznych,znajdująceucieleśnieniewdwóchrodzajach
porządkuspołecznego,którecechowałyspołeczeństwotradycyjneinowocze-
sne.PierwszyznichnazwałGemeinschaft(wspólnota).Opierasięonana
nwolinaturalnej”,czylinaemocjonalnym,spontanicznymibezrefleksyjnym
dążeniudokontaktuzinnymiludźmi.Wspólnotaoferujejednostcewsparcie,
poczuciezakorzenieniaisensownościegzystencjalnej,znaróżneaspektyjej
życia,pozwalanarealizacjępotrzebafiliacyjnych,aleteżsprawujenadnią
bezwarunkowąkontrolę,jakożeewentualnewykluczenieztakiejwspólnoty
oznaczałobyśmierćspołeczną(aprawdopodobnietakżefizyczną).Drugityp
więzi,charakterystycznydlaspołeczeństwnowoczesnych-Gesellschaft(sto-
warzyszenie,społeczeństwo),zastępujewolęnaturalnąwoląracjonalną,czyli
zakładanamysłikalkulacjępoprzedzającenawiązaniewięzi.Relacjepomię-
dzyludźmistająsięzimne,instrumentalne,bezosobowe,aniekiedynawet
wyrachowane,pełnecynizmu,przesiąknięteduchemmanipulacji.Prowadzi
toczęstodozubożeniawięziisamotnościjednostek.Ludziezyskująwięcej
wolności,alezacenęutratypoczuciazakorzenieniaibezpieczeństwa.Ichtoż-
samośćrozmywasięwanonimowejmasiepracowników,konsumentów,oby-
wateli,publiczności.Stająsięczęściąwielkichspołecznychmachin-systemu
gospodarczego,ustrojupolitycznego,nowoczesnychorganizacji-których
funkcjonowanieodbywasięjakbypozanimiiwobecktórychczująsiębezsil-
ni.Działaniajednostekzostająwprzęgniętewichtryby,służąwefekciece-
lom,którychsamejednostkinieznająalbonierozumieją.Wtensposóbdoko-
nujesięzjawiskowyobcowaniajednostkizjejśrodowiskaspołecznego:jej
praca,relacjezinnymiludźmi,różnepodejmowaneprzezniądziałaniastają
siędlaniejsamejczymśwpewnymsensieobcym.Krytykategozjawiska,
nazwanegoprzezKarolaMarksaalienacją,trwaławłaściwieprzezcałąnowo-
czesność,choćwróżnychjejmomentachkoncentrowałasięnaodmiennych
aspektach.
DrugazzasadwymienianychprzezKumaratodyferencjacja,czylizróżni-
cowanieizwiększenieliczbyopcjidowyboruwróżnychdziedzinachżycia.
Stanowijakbydopełnieniezasadyindywidualizmu:gdyżdokonującawyborów