Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
TOMASZKEMPA
Toruń,Elbląg)przeważaliprotestanci,aprzedewszystkimluteranie,
ledwietolerującymieszkającątamludnośćkatolicką23.Zkoleiwwięk-
szychośrodkachmiejskichleżącychnawschodzieiwcentrumWiel-
kiegoKsięstwaLitewskiego(m.in.wMohylewie,Połocku,Witebsku,
Orszy,Mińsku)przeduniąbrzeskązdecydowaniedominowaliprawo-
sławni,zasadniczoniedopuszczającydowładzmiejskichkatolików24.
Istniałyjednakitakiemiasta,któremożnauznaćzaprzykładhar-
monijnegowspółżycialudnościprawosławnejikatolickiej(zasadniczo
byłotakdozawarciauniibrzeskiej),atakżeprzedstawicieliinnych
wyznańireligii.NależałodonichstołeczneWilno.Przyczyniłosiędo
tegowydaniew1536rokuprzezZygmuntaStaregoprzywileju(ordy-
nacji),którympodzieliłonwładzemiejskienadwierówneławice:
łacińską(katolicką)iruską(prawosławną).Natejpodstawieprzed-
stawicieleobuwyznańwrównymstopniuuczestniczyliwzarządzaniu
miastem.Znalazłototakżeswojeodbiciewfunkcjonowaniucechów
wileńskich,którezwyklemiałymieszanypodwzględemwyznanio-
wymietnicznymskład,coprzekładałosięnaskładwładzcechowych25.
Jakabyłapozycjaprawna,atakżerealneznaczenieCerkwipra-
wosławnejwPolsceinaLitwie-wporównaniuzKościołemłacińskim
23S.Kościelak,WolnośćwyznaniowawGdańskuwXVI-XVIIIwieku,
w:ProtestantyzmiprotestancinaPomorzu,red.J.Iluk,D.Mariańska,Wydaw-
nictwoMiscellanea:Gdańsk-Koszalin1997,s.95-122;idem,Katolicywprote-
stanckimGdańskuoddrugiejpołowyXVIdokońcaXVIIIwieku,WNUG:Gdańsk
2012;E.Paprocka,Tolerowani,nielubiani.KatolicywElbląguwdrugiejpołowie
XVIIiwXVIIIwieku.Studiumzdziejówcodziennegowspółistnieniawyznań,
WydawnictwoNeriton:Warszawa2009;S.Salmonowicz,Protestanciikatolicy
wjednymmieście:casusToruniawXVI-XVIIIwieku,w:Rzeczpospolitawielu
wyznań.Materiałyzmiędzynarodowejkonferencji:Kraków18-20listopada2002,
red.A.Kaźmierczyk,A.Link-Lenczowski,M.Markiewicz,K.Matwijowski,
KsięgarniaAkademicka:Kraków2004,s.65-78;K.Mikulski,Obcywoblężonej
twierdzyprotestantyzmu-portretzbiorowykatolikówtoruńskichwIIpołowieXVII
iwXVIIIwieku,w:ibidem,s.293-310.
24T.Kempa,PrawosławieiuniawewschodnichwojewództwachWielkiego
KsięstwaLitewskiegowkońcu[XVIiwpierwszejpołowie]XVIIwieku,„Białoruskie
ZeszytyHistoryczne”2004,t.22,s.5.
25T.Kempa,KonfiktywyznaniowewWilnieodpoczątkureformacjido
końcaXVIIwieku,WNUMK:Toruń2016,s.53-57.
~26~