Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
Niemieckiego,monarchiiaustro-węgierskiejicarskiejRosji;następnie-nakrót-
ko-stałsięobszarem,naktórymjednenarodypróbowałynieskuteczniewybić
sięnaniepodległość,inneutworzyływłasnepaństwaipróbowałypodmiotowo
kształtowaćswójbyt(pozostającnierzadkowewzajemnychostrychkonfliktach,
równieżzbrojnych);zkoleiuschyłkupierwszejpołowyXXw.uległonpodziałowi
pomiędzydwazaborczetotalitarneimperia-niemiecką,narodowosocjalistyczną
IIIRzeszęikomunistycznyZwiązekSowiecki(ZSRS);wreszciepozostawałpóź-
niejprzezdekadypodhegemoniąuczerwonego”Kremla(coskutkowałodlaczęści
spośródpaństwregionuutratąwłasnejpaństwowości,dlainnych-ograniczeniem
suwerenności),abydopierouschyłkuXXstuleciauwybićsięnaniepodległość”
.
Takiekolejelosusprawiły,żepotencjalnymiodbiorcamipropozycji,wy-
pracowanychprzezpolskichpolityków,intelektualistówipublicystów,byłyczę-
stonietylesuwerennewładzeiinstytucjepaństwowesąsiadów,ileśrodowiska
podziemnejirredentylubpolitycznejemigracjiukraińskiej,białoruskiej,litew-
skiej,łotewskiej,estońskiej,czechosłowackiej(luboddzielnieczeskiejisłowac-
kiej),węgierskiejczyrumuńskiej.Zdrugiejstronytakżepolscypomysłodawcy
wspomnianychpropozycjinaderczęstoformułowalijeiwysuwalipodadresem
sąsiadówbynajmniejniejakoprzywódcybądźchoćbyoficjalnirzecznicyintere-
suwłasnego,niepodległegopaństwa,alejakouludziepodziemni”wwarunkach
zaborówlubemigranciidysydenciwlatachIIwojnyświatowejipowojennejdo-
minacjiZwiązkuSowieckiegonawschodzieEuropy.
Wreszcienienależyzapominać,żewokresieIIwojnyświatowejipowojen-
nym-wdekadachznamiennychzagarnięciemprzezZSRSrepubliknadbałtyc-
kichizwasalizowaniemniepodległychwlatachmiędzywojniainnychpaństw
regionu-stosunkipomiędzypaństwaminiezawszeodzwierciedlałystanrelacji
pomiędzyzamieszkującymijenarodami,aodnoszeniesięspołeczeństwdowładz
danegopaństwa-sąsiadaniebyłotożsameznastawieniemwobecrządzonego
przeznienarodu.PrzytoczyćumożnachoćbyprzykładPolskiiWęgier.Wla-
tachIIwojnyświatowejpaństwopolskieikrajHonwedówznalazłysiępodwóch
stronachbarykadyglobalnegokonfliktu,podczasgdyobanarodynadaldarzyły
sięniezmiennąsympatią.
Pomysłypolskichpolityków,intelektualistówipublicystów,dominująceod
ponadstuleciawpolskimdyskursiepolitycznymodnoszącymsiędoukształto-
waniapożądanegozpolskiegopunktuwidzeniaisłużącegopolskiejracjistanu
ładuwregionieEuropyWschodniejiŚrodkowo-Wschodniej,ufundowanebyły
nakilkupodstawowychzałożeniach.
Tewyjściowetezyopierałysięnaprzekonaniuozagrożeniachdladążeńnie-
podległościowych,prawadosamostanowieniaifaktycznejpodmiotowościna-
rodówtegoregionu,generowanychprzezrosyjski(bądźsowiecki)iniemiecki
imperializm;aksjomacie,iżjedynąodpowiedzią,adekwatnąwobectejpodwój-
nejgroźby,jestutworzeniemniejlubbardziejścisłegozwiązku-ocharakterze
