Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
JolantaZwiernik
Yi-FuTuanwskazujenapodobieństwoupodobańzapachowychdzieciizwierząt,
które,wopozycjidoludzidorosłych,wolązapachyowocówniżkwiatów,azapach
zgniliznyniejestdlanichtakodpychającyjakdlaosóbstarszych72.Oznaczeniuza-
pachów,któreprzywołująulotnechwileminionegodzieciństwa,pisałrównieżGaston
Bachelard.Cytującfragmentypracinnychautoróworazwspominającswojemłode
lata,autorodnosisiędopamięcizapachówzwiązanychzporamiroku-pierwszym
wiosennymdeszczem,kwitnącątopolą,dojrzałymjabłkiem,dymemzogniska-oraz
tymi,którewywołująwspomnieniadomu-zimnejpiwnicy,rozgrzanegostrychu,ob-
ficiezaopatrzonejspiżarni,antycznychmebli,ciepłegochlebaczymalingrzejących
sięnasłońcuwpękatymsłojuustawionymnakuchennymoknie.uZapachy!Pierwsze
świadectwonaszegostopieniazeświatem.Teniegdysiejszezapachyodnajdujesię
zamykającoczy.Ongiśzamykaliśmyoczy,abydelektowaćsięichgłębią.[…]Zarów-
nowprzeszłości,jakiwprzyszłościulubionyzapachjestośrodkiemintymności”73.
Zbytrzadkomyśltajestprzedmiotemrefleksjipedagogów,którzyniewykazujątroski
oto,byprzestrzeńinstytucjiedukacyjnejzachęcałauczącychsiędotego,bytakże
poprzezzapachwchodzilioniwintymnezwiązkizprzestrzenią,szukającwniej
swojegomiejsca.
Autoreminteresującegopodziałuprzestrzeni,mającegobezpośrednieodniesie-
niedoprzestrzeniszkoły,jestA.Nalaskowski,Dokonałonjejpodziałunaprzestrzeń
publiczną,prywatnąiintymną.
Przestrzeńpublicznatota,wktórejniktdokońcaniejestsobąiniechcebyć;
zachowaniewniejjestkompromisempomiędzytym,jakludziechcielibysięza-
chowywaćajaksięzachowujązewzględunazewnętrzneokoliczności.Maonatrzy
wymiary-rytualny,formalnyisłużbowy.Wpublicznejprzestrzenirytualnejzacho-
waniepodyktowanejestprzyjętymwdanejzbiorowościrytuałemiwspierającymi
goprzedmiotamibędącyminośnikamiznaczeń.Wpublicznejprzestrzeniformalnej
zachowaniewynikazdefinicjisytuacji,któranarzucajejuczestnikomjednoznaczną
formęzachowania.Publicznaprzestrzeńsłużbowatymsięróżniodpoprzedniej,że
oczekującyzachowańdziałanamocyustalonegoprawa,którezezwalamunawgląd
wprzestrzeńprywatnąiintymnąosóbbędącychznimwkontakcie74.
„Przestrzeńprywatnatozespółmiejsciprzypisanychdonichzachowań,które
ograniczonesąprzedewszystkimindywidualnąkulturąjednostkiijejwłasnąhierar-
chiąwartościorazpotrzebami”75.
Przestrzeńintymnajestsubskładowąprzestrzeniprywatnej,bardziejstanem
świadomościniżformąistnienia.Odwołaniesiędodystansówproksemicznych
E.T.Halladookreślająjakouzmieniającyobjętość»pęcherzykpowietrza«wokół
72
Tamże,s.22.
73
G.Bachelard,Poetykamarzenia,przeł.L.Brogowski,Słowo/obrazterytoria,Gdańsk1998,
s.158.
74
A.Nalaskowski,Przestrzenie…,s.33-34.
75
Tamże,s.57.
