Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
MIGRACJEEUROPEJCZYKÓW1650-1914
aichodbudowawciągunastępnych20latmożliwabyłagłówniedziękinapływowi
migrantów.Wpołowiestulecia,policznychwojnach,kontynentprzeżywałdemogra-
ficznąkatastrofę.Wyrównaniestratludnościowychzpoprzedniegopółwieczabyło
trudne.J.Meuvretpodkreślajednak,żekryzysudemograficznego(przynajmniejFran-
cji)nienależyprzypisywaćprzedewszystkimwojnom.Wdrugiejpołowiewiekukry-
zyswywołaładługotrwaładekoniunkturagospodarcza.Wrolnictwieniedokonywałsię
postęptechniczny.Spadałatakżewydajnośćprodukcji.Doszłydotegotakżedrama-
tycznieniekorzystnezmianyklimatyczne.Zbieranomniejziarna.Epidemie,stagnacja
produkcjirolniczej,nawetjejokresowyregres,miaływpływnaspadekliczbyludno-
ści.Wlatach1662,1674–1679,1681,1684zbiorybyłyzłe.Zimylat1693–1694,
1709–1710przyniosłynapewnychobszarachgłód.Cenychlebaosiągałypoziomdla
wieluzbytwysoki.Wlatach1693–1694zgłoduzmarło10%ludnościFrancji.Niedo-
żywienie,epidemieizwiązanyztymupadekrzemiosławypchnęłynędzarzynadrogi.
Pojawiłysięspołeczneruchawki,apodejmowaneśrodkizaradcze(jak„warsztatypu-
bliczne”)okazałysięmałoskutecznymipróbamizaradzeniasytuacji.HistorykRondon
Cameronpodkreślaprzytym,żedlapełnegoiprecyzyjnegoobrazu„(…)należy
uwzględnićregionalneodchylenia”
5.Zatemgłód,niedoboryżywnościważyłynani-
skimwzrościedemograficznymiwymuszaływędrówkiludzi.Migracjewomawianym
okresie–piszeMoch–byłyotyleciekawe,żenastępowały,gdywzrostludnościowy
byłpowolny,aurbanizacjasłaba.
Strumieniemigracyjneprzepływaływówczaspomiędzywioskamiorazpomiędzy
wioskamiahandlowymimiastami.Samotnimężczyźniikobietywędrowalizgodnie
zrytmaminarzucanymiprzezcyklepracwrolnictwie.Robotnicyirzemieślnicy,bu-
downiczowieifachowcypodążalidopracwmiastach
6.
MIGRACJENAWSI
Omigracjachnawsidecydowały:głód,występującewpewnychregionachwzględne
przeludnienieorazniedoboryludnościnaobszarachinnych,zmianystrukturywłasno-
ści,obowiązującezasadydziedziczenia,cykleżycia,powiązaniarodzinne.Członkowie
rodzinposiadającychjakąśziemięmigrowalinakrótkichdystansach,byzarabiaćpie-
5Cameron,Historiagospodarczaświata…,s.111,122–123;J.Meuvret,DemographicCrisisinFran-
cefromtheSixteenthtotheEighteenthCentury[w:]PopulationinHistory,D.V.Glass,D.B.C.Eversley
eds.,Chicago1965,s.507in.;E.J.Hobsbawm,KryzysgospodarkieuropejskiejwXVIIwieku[w:]Geneza
nowożytnejAnglii,oprac.A.Mączak,Warszawa1968,s.66–88;Moch,MovingEuropeans…,s.25;Hoch-
stadt,MigrationinPreindustrialGermany…,s.207,220;S.Hochstadt,TheSocioeconomicDeterminants
ofIncreasingMobilityinNineteenth-CenturyGermany[w:]EuropeanMigrants.GlobalandLocalPer-
spectives…,s.142;J.Wójtowicz,Miastoeuropejskiewepoceoświeceniairewolucjifrancuskiej,Warsza-
wa1972,s.133–134;Meuvret,DemographicCrisisinFrance…,s.513–519;F.Bluche,Życiecodzienne
weFrancjiwczasachLudwikaXIV,przeł.W.Bieńkowska,Warszawa1990,s.214;I.Murat,Colbert,
przeł.W.Bieńkowska,Warszawa1988,s.217;W.G.Monahan,YearofSorrows:TheGreatFamineof
1709inLyon,Columbus1993.
6Jesttooczywiścietakżeokres,kiedywniektórychregionachpojawiałysięmanufakturyorazproto-
przemysł–ponieważjednakzwiązaneznimmigracjedominowaływokresienastępnym–1750–1850,
omawiamjewnastępnymrozdziale.
