Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
2.Budowaifunkcjonowaniekomórekprokariotycznych
ibliskospokrewnionazbeztlenowymilaseczkami.
Drugimmorskimnolbrzymem”jestodkrytaw1997r.
Thiomargaritanamibiensis(s.21),którejkomórkiliczą
od100do750pmśrednicy,możnajezatemzobaczyćbez
użyciamikroskopu.Największąznanąbakteriąsłod
-
kowodnąjestAchromatiumoxaliferum(15×125Hm).
Cociekawe,nieznamyarcheonów,którychkomórki
miałybyśrednicęwiększąodkilkupm.
Większośćprokariotówmakształtkuli,walca
bądźskręconegowalca(ryc.2.1).Bakterieokształcie
kulistymnazywanesąziarniakamilubkokami(łac.
iang.l.p.coccus,l.m.cocci).Komórkiniektórych
ziarniakównierozdzielająsiępopodzialeitworzą
charakterystyczneukłady,np.dwoinki(Streptococ-
cuspneumoniae,Neisseriagonorrhoeae),łańcuszki
(Streptococcus,Lactococcus,Enterococcus),tetrady
(np.Micococcus)ipakiety,złożonezwiększejniż
4liczbykomórek(np.Sarcina)bądźnieregularnesku
-
piska-grona(np.Staphylococcus)(ryc.2.1A).Techa-
rakterystyczneukładykomóreksąwykorzystywane
przyidentyfikacjibakterii.
Bakterieokształciewalcawpolskiejliteratu-
rzefachowejnazywasiępałeczkamilublaseczkami
wzależnościodrodzajubakterii(ryc.2.1B).Dawniej
pałeczkaminazywanobakteriegramujemne,nietwo-
rząceendospor,np.bakteriezrodzinyEnterobacteria-
ceae(pałeczkijelitowe,jednąznichjestEscherichia
coli).Nazwęlaseczkastosowanodlagramdodatnich
bakteriizrodzajuBacillusiClostridium,któresązdol-
nedowytwarzaniaendospor.Wtejksiążceterminla-
seczkabędziestosowanydlagramdodatnichbakterii
ztypuFirmicutes,zdolnychdotworzeniaendospor
(niewszystkiebakterieztegotypuwytwarzajątefor-
myprzetrwalnikowe),zaśterminpałeczkadlawszyst
-
kichinnychbakteriiokształciewalca,niezależnieod
tego,jakbarwiąsięmetodąGrama.Laseczki,podob-
niejakziarniaki,mogątworzyćpopodzialełańcuszki.
Wliteraturzeanglojęzycznejniematakiegorozróż-
nienia.Wszystkiebakterieokształciewalcaokreśla
sięsłowemrod.
Istniejąprokarioty,którychkomórkiwyglądająjak
wygiętylubskręconyśrubowowalec.Bakteriewygięte,
alenieskręconeśrubowo,nazywasięprzecinkow-
cami(np.przecinkowieccholery-Vibriocholerae).
Komórkiskręconemająśrubowce,któresąsztywne
(np.Magnetospirillumsp.,Proteobacteria)orazkrętki
(ryc.2.1C),któresągiętkieinależądotypuSpirochae-
tes(np.krętekblady-Treponemapallidum,Borrelia
burgdorferi).
Istniejąmikroorganizmyprokariotyczneokształ-
tachbardziejwymyślnych.Naprzykładbakteriezro-
dzajuStellamająformęgwiazdy(nacowskazujeich
A
B
C
D
ryci2i1iPodstawowekształtykomórekprokariotycznych
itworzoneprzeznieukłady.Narysowaneniewskali
nazwa),aoarcheonachzrodzajuHaloarculamówiło
siępoichwykryciu,żesąnkwadratowe”,gdyżgru-
bośćichkomórekjestbardzomała(0,25Hm)wsto-
sunkudoinnychwymiarów(2-4Hm).Jednakznako-
mitawiększośćarcheonówmakształtkuli,walcabądź
skręconegowalcaipodmikroskopemtrudnoodróżnić
jeodbakterii.
