Mikrostrukturalne przesłanki dla oceny pochodzenia i przetworzenia czerwonych surowców żelazistych ("ochr") na przykładzie wybranych stanowisk paleolitycznych

Joanna Trąbska

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-7996-138-2

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego

Rok wydania:

2015

Liczba stron:

194

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Trąbska, J.

T1 Mikrostrukturalne przesłanki dla oceny pochodzenia i przetworzenia czerwonych surowców żelazistych ("ochr") na przykładzie wybranych stanowisk paleolitycznych

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego

YR 2015

SN 978-83-7996-138-2

Bibliografia BibTex:

@Book{ 166662, author = "Trąbska, Joanna", editor = "", title = "Mikrostrukturalne przesłanki dla oceny pochodzenia i przetworzenia czerwonych surowców żelazistych ("ochr") na przykładzie wybranych stanowisk paleolitycznych", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego", year = "2015", address = "", isbn = "978-83-7996-138-2" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Trąbska, Joanna

ED -

TI - Mikrostrukturalne przesłanki dla oceny pochodzenia i przetworzenia czerwonych surowców żelazistych ("ochr") na przykładzie wybranych stanowisk paleolitycznych

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego

CY -

PY - 2015

SN - 978-83-7996-138-2

ER -

Netografia (standard APA):

Trąbska, Joanna. Mikrostrukturalne przesłanki dla oceny pochodzenia i przetworzenia czerwonych surowców żelazistych ("ochr") na przykładzie wybranych stanowisk paleolitycznych [baza danych online] : Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2015 [dostęp: 27 06 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/mikrostrukturalne-przeslanki-dla-oceny-pochodzenia-i-przetworzenia-joanna-trabska-166662.

surowce, archeologia, hematyt, ochra, górny paleolit, proweniencja, SEM/EDS, XRD, metoda Scherrera

Niniejsza monografia dotyczy sposobów identyfikowania rodzaju, pochodzenia i przetwarzania czerwonych zabytków żelazistych. Jest przeznaczona dla archeologów, archeometrów i geologów.

...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-7996-138-2

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego

Rok wydania:

2015

Liczba stron:

194

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wykaz oznaczeń i wybranych określeń użytych w tekście8
1. Czerwone surowce żelaziste w prehistorii10
2. Terminologia, przedmiot i cel badań14
3. Problemy badań pochodzenia czerwonych surowców żelazistych17
4. Morfologia kryształów i wielkość krystalitów hematytu w świetle dotychczasowych badań przyrodniczych20
5. Morfologia kryształów i wielkość krystalitów hematytu w świetle dotychczasowych badań zabytków archeologicznych27
6. Problemy badań (mikro)zabytków przetworzonych32
7. Metody badań skał hematytonośnych i czerwonych (mikro)artefaktów żelazistych36
8. Materiał z odsłonięć oraz hematyt syntetyczny38
9. Materiał ze stanowisk46
10. Postać krystaliczna hematytu jako cecha dystynktywna. Przegląd skał hematytonośnych różnego pochodzenia52
11. Wielkość krystalitów hematytu jako cecha dystynktywna. Przegląd skał hematytonośnych różnego pochodzenia70
12. Zwietrzeliny i ich skały macierzyste – porównanie pokroju hematytu i wielkości jego krystalitów79
13. Identyfikacja surowca skał utartych86
14. Cechy przegrzanych czerwonych surowców żelazistych93
15. Zastosowanie uzyskanych wyników do rozwiązywania problemów związanych z czerwonymi (mikro)surowcami żelazistymi ze stanowisk archeologicznych – homogeniczność zespołów i pochodzenie surowca103
16. Zastosowanie uzyskanych wyników do rozwiązywania problemów związanych z czerwonymi surowcami żelazistymi ze stanowisk archeologicznych – identyfikacja (mikro)artefaktów przepalonych134
17. Zastosowanie uzyskanych wyników do rozwiązywania problemów związanych z czerwonymi surowcamiżelazistymi ze stanowisk archeologicznych – przetworzenia (mikro)artefaktów różne od przepaleń143
18. Wnioski152
19. Aneks153
20. Bibliografia173
21. Summary185

1.CZERWONESUROWCEŻELAZISTE

WPREHISTORII

Krótkacharakterystyka

tlenowychzwiązkówżelaza

Najważniejszymtlenowymminerałemżela-

zaistotnymdlaczłowiekaprehistorycznegobyłhe-

matyt.Zakresśrodowiskwystępowaniahematytu

jestszeroki.Minerałwystępujeniemalwewszyst-

kichgłównychtypachskałorazwichzwietrzelinach

(http://www.gemdat.org,tabela4.1).Istotnącechą

skupieńzwiązkówżelazajestichrozpowszechnienie,

cowynikazdużejzawartościpierwiastkaFewsko-

rupieziemskiej(czwartemiejscepotlenie,krzemie

iglinie)orazjegomobilnościwwarunkachreduk-

cyjnych,wszczególnościwobecnościsubstancjior-

ganicznych(Polański1988,452).Drugąważnące-

chąjestichróżnorodnośćgenetyczna,możliwatakże

wniewielkiejodległościprzestrzennej.Trzeciącechą

jestmożliwośćwystępowaniaodmianróżnychma-

kroskopowo(mniejlubbardziejzbitych,oróżnych

własnościachkryjących,oróżnejtwardości,oróżnej

barwie)wbezpośredniejbliskości.Poczwarte,od-

wrotnie,skupieniazwiązkówżelaza,makroskopo-

woidentyczne,mogąpowstawaćwbardzoodmien-

nychwarunkach.Popiąte,wystąpieniazwiązków

żelaza(jakiinnychsurowców)mogąbyćefemerycz-

ne:szybkozarastającealbonatyleniewielkie,żeich

eksploatacjamogłabyćcałkowita.

Istniejewieletypówzłóżrudżelaza.Stanowią

oneprzedmiotzainteresowaniageologiizłożowej

iekonomicznej.Ogólnedanenaichtematmożna

odnaleźćwopracowaniachpodręcznikowychztego

zakresu(np.Cornell,Schwertmann2003,410-440;

Smirnov1986).Znaczniewiększystopieńkompli-

kacjiniesieanalizaregionalnawniewielkiejska-

li(por.np.Lis,Sylwestrzak1986,hasło:hematyt;

analizaarkuszySzczegółowejMapyGeologicznej

Polski).WEuropieŚrodkowej(m.in.)istniejąmiej-

scaiprzedziałyczasugeologicznego,gdzieczerwo-

nezwiązkiżelazaskupiająsięszczególnie.

Charakterystykaprzemianzwiązkówżelaza

zachodzącychpodwpływemczynnikówzewnętrz-

nych(pH,Eh,wilgotność,temperaturaiinne)za-

mieszczonazostałanadiagramachwfundamental-

nejpracyGarrelsaiChrista(1965)unowocześnio-

nejprzezTakeno(2005).Danetychautorówdoty-

cząjednakstabilnościokreślonychwyizolowanych

minerałów(np.hematytu)wściśleokreślonych

warunkach.Wpraktycemamydoczynieniazmie-

szaninamiróżnychminerałówwpływającychwza-

jemnienasiebie,hematytemoróżnejpowierzchni

właściwejistopniuzdefektowaniaorazzmiennymi

warunkamiotoczenia.

Związkiżelazaidentyfikowanewkontek-

ściearcheologicznymwspółwystępująnajczęściej

wnaturalnychmieszaninachzinnymiminerała-

mi,stądsłusznienazwaćjesttakisurowiec„ska-

łąhematytonośną”.Minerałamiżelazasąnato-

miast:hematyt(α-Fe

3),któregobarwawahać

sięmożeodciemnoróżowejdoczarnej,zawsze

jednakdajewiśniowąrysę,goethyt(α-FeOOH),

któryprzybierazabarwienieodjasnożółtegopo

ciemnobrązowe,czerwono-pomarańczowylepido-

krokit(γ-FeOOH),brązowo-żółty,rdzawyaka-

ganeit(β-FeO(OH,Cl)),brązowo-żółty,metasta-

bilnyferrihydryt(Fe

10O

14(OH)

2)ischwertmannit

(Fe

16(OH,SO

4)12-13O

16◦10-12H

2O),rzadkiwwa-

runkachnaturalnychε-Fe

1,czarnymagnetyt

(Fe

4),maghemit(γ-Fe

3),wüstyt(FeO)orazła-

tworozpuszczalnewklimacieumiarkowanymsiar-

czanyżelaza:zielonymelanteryt(FeSO

4◦7H

2O),

szomolnokitoróżnychodcieniach(FeSO

4◦H

2O),

białyrozenit(FeSO

4◦4H

2O)iinne(http://www.

mindat.org).Barwalubjejintensywnośćzależą

odwielkościikształtukrystalitóworazodobec-

nościikoncentracjidomieszekinnychnaturalnych

składników.

Jesttominerałkrystalizującywukładzierombowym,

obecnywpostacibiogenicznychnanocząstekwniektórych

roślinach,bywaproduktemrozpadualmandynu,możewystę-

powaćwiłachbogatychwzwiązkiżelaza.Zewzględunawła-

snościmagnetycznebudzizainteresowaniewnanosyntezie

(Popovicietal.2004,tamdalszaliteratura).

Brak wyników

Mikrostrukturalne przesłanki dla oceny pochodzenia i przetworzenia czerwonych surowców żelazistych ("ochr") na przykładzie wybranych stanowisk paleolitycznych

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra