Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.TERMINOLOGIA,
PRZEDMIOTICELBADAŃ
Terminologia
Wodniesieniudoużytkownikówczerwonych
surowcówżelazistychczęstostosowanybędzieter-
min„społecznośćpaleolityczna”,podktórymrozu-
miesięgrupęzłożonązkilkulubkilkunasturodzin
(Sulgostowska2005,18),aletakżemniejsze,kilku-
osobowegrupy.Określenia„artefakt”,„przedmiot”,
„surowiec”dotycząsurowcówintencjonalnieopra-
cowanychinieopracowanych,odnalezionychna
stanowiskacharcheologicznych.Dlaskałnaturalne-
gopochodzeniastosujesiętermin„skałahematyto-
nośna”,„skała”lubtakże„surowiec”.Dlaskupień
czerwonychartefaktówżelazistychmniejszychniż
5mmstosujesięokreślenia„mikroartefaktżelazi-
sty”,„mikroartefakt”,„proszek”.
Termin„ochra”pojawiasięwtejpracytylko
wcudzysłowie,takżetam,gdzieokreślenietojest
cytatem.Wyjątkiemsąsytuacje,gdziemamydo
czynieniazochrąwsensiezwietrzelinyzłożonejze
związkówżelaza,minerałówilastych,kwarcu,sub-
stancjiorganicznej,związkówfosforuiminerałów
detrytycznych(por.Ryka,Maliszewska1991,249;
Kotlarczyk,Ratajczak2002,13).Naseminarium
„Autourd’hematite”(Namur,Belgia,luty2013r.)
zudziałemarcheologów,archeometrówigeologów
uzgodniono,żetermin„ochra”,stosowanygłównie
doopisukopalinwaspekcieichcechużytkowych
oraznaturalnychpigmentówżelazowych(por.Cor-
nell,Schwertmann2003,512),powinienbyćzastę-
powanyinnymiokreśleniamidefiniującymigene-
zęsurowca.Termin„ochra”,mimożeułatwiażycie
dziękipowszechnemu,aczkolwiekpowierzchow-
nemuzrozumieniuprzedmiotuopisu,jestnaduży-
wany.Stosowanieniejasnejterminologiiprowadzi
dobłędnychinterpretacjiwyników:jesttoproblem
dotyczącym.in.surowcówkrzemionkowych(np.
Sulgostowska2005,21).
Określenie„hematyt”stosowanejestwodnie-
sieniudominerałuhematytupochodzenianatural-
negolubwodniesieniudootrzymanegoekspery-
mentalniehematytuinanohematytu.Wewszyst-
kichinnychprzypadkachstosujesięokreślenia:
„skałahematytonośna”,„czerwonysurowiecżela-
zisty”,„czerwonaskałażelazista”.
Określenia:„barwa”,„kolor”,„zabarwienie”
używanesątutajwymiennie.Gdywogólnymkon-
tekścieużywanejestokreślenie„czerwone”,todo-
tyczyćmożetakżesurowcówwiśniowych,różo-
wych,rudych.Wszczegółowychopisachużywasię
konkretnychokreśleńbarw.
Zdecydowanieunikasięokreślenia„barwnik”,
„pigment”,chybażefunkcjawynikajasnozkon-
tekstu.Nadużywanietegookreśleniajestniestety
powszechne.
Geologiczneokreśleniachronologiiopierają
sięnabieżącejtabelistratygraficznej(http://www.
stratigraphy.org)oraznaokreśleniachstosowanych
wcytowanejliteraturze.Archeologiczneokreślenia
chronologiiopierająsięnadanychzcytowanych
źródeł(Kozłowski2004).
Dlaopisuprzemiantermicznychużywasięter-
minu„przegrzanie”lub„przepalenie”.Tenostatnisu-
gerujezniszczeniesubstancjiwskutekdziałaniazbyt
wysokiejtemperatury(http://sjp.pwn.pl),alewoglą-
dziemakroskopowymmożeononiebyćwidoczne.
Przedmioticelbadań
Celemniniejszejpracyjestanalizamożliwo-
ści:a)określeniaźródełpochodzeniasurowcówdla
czerwonychartefaktówimikroartefaktówżelazi-
stych;b)wskazaniakryteriówichprzetwarzania;
c)wskazaniaźródełpochodzeniatychsurowców,
któreuległyprzetworzeniu.Wintencjiautorkire-
zultatyniniejszychbadańmająstanowićpomoc
wbadaniupochodzeniasurowca,jegodystrybucji,
analizyfrekwencjiróżnychjegotypów,zależności
międzyrodzajemsurowcaasposobemjegowyko-
rzystania,identyfikacjiprocesówselekcjisurowca,
przetwarzaniasurowca,wewskazaniuzjawiskko-
rozyjnych(wietrzeniowych)artefaktu.
13
