Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UźródełWisły.NaŻuławach(II)
•
19
absolutnie,organicznieniezdolnydorasowejczynarodowościowejnienawiści
iześmiertelnymnawetwrogiempodzieliłbysięostatniąmiskązupy.Ba,gdyby
ludzkośćpozbyłasięsupremacjipaństwaidobreodruchyjednostekmogły
kształtowaćstosunkipomiędzyludźmi–inaczejpotoczyłybysiędzieje.Prawdą
jednakjestrównież,żeokilkanaściekilometrówstądwznosząsiębudynki
Stutthofu–obozuśmierci,któregonazwabędziestraszyłapokolenia,narówni
znazwąOświęcimia,Majdanka,MauthauseniOranienburga.FrauMüller
zapłaciłazapaństwo.Przypuśćmy,żenieżyrowaławekslitegopaństwa.Przy-
puśćmy,żeniemogłasięsprzeciwić,bowywiezionobyjądotegożStutthofu.
Alenależaładonarodu,którywolbrzymiejwiększościpochwalałpolitykę
państwa,donarodu,którynawetpoklęscepochwalają,tworzącWehrwolf
iMaililien.Donarodu,którypopełniłgrzechprzeciwkonakazominteligencji
ludzkiej,utożsamiającmoralnośćzmoralnościąpaństwową.
Zasadaodpowiedzialnościzbiorowejniejestzasadązdrowąetycznie.Pol-
skiewładzeusiłujątejzasadziezapobiec,dającmożnośćrehabilitacjikażdemu
mieszkańcowitychterenów.Musionjednakprzedstawićdowody,przynajmniej
nazwiskaosóbwalczącychzhitleryzmem,którympomagał.Itojestsłuszne.
Lekkomyślnarozrzutność
Niejestnatomiastsłuszne,żePolacymająlekkomyślnystosunekdoliczebności
swegonarodu.Ostatecznieniejestnastakwiele,abyśmymoglijednymnie-
rozważnymgestemodtrącaćtych,którzywistociedonaszegonarodukiedyś
należeliimoglibynależeć.Dziejąsięrzeczywołająceopomstędonieba.Ja-
dącprzezskrawekPrusWschodnich,nasłuchałemsięopowieścioMazurach.
WszyscymoiwspółtowarzyszepodróżywyrażalisięoMazurachznienawiścią
ipogardą.nUmiejąpopolsku,aścierwo,zaNiemcabyliNiemcami.Teraz
tochcielibybyćPolakami,aleniedoczekanieich,pieskaichniebieska”.Tapo-
wszechnaopiniaPolakówzPolskicentralnejjestobjawemzbrodniczejgłupoty
izupełnejnieznajomościmiejscowychwarunków.Polaporastająburzanem,ale
ludzi,którzyteziemiemoglibyuprawić,ludzi,którzymodlilisięzpolskich
książekdonabożeństwa,wysyłasięnaZachódjakoNiemców.Byłemkiedyś
naMazurachwczasienajwiększegonasileniahitlerowskiegoterroru.Wszędzie
