Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
Mitwumyśle.Ewolucyjno-kognitywnepodstawyformmitycznych
sięzprototypowychkosównanieprototypowekaczkiniżzkaczekna
kosy43.
Wynikiprzedstawionychtubadańwłaściwieniepodlegająkrytyce.Same
badaniabyływielokrotniereplikowane,aanalogicznewynikiuzyskiwanotak-
żedlakategoriiinnychniżdominującewbadaniachRoschkategoriesztucz-
ne(takiejakwzorykropekczylosoweciągiliter)oraznaturalnekategorie
rzeczownikowe(takiejakPTAK,OWOC).Stopniowalnośćprzynależności
okazałasięwystępowaćchoćbywkategoriachczasownikowych(nzamordo-
wać”jestnaprzykładlepszymreprezentantemkategoriiZABIĆniżnwykonać
egzekucję”czynzłożyćkogośwofierze”)44.Samazasadastopniowalnejprzy-
należnościdokategoriiiichwewnętrznegoustrukturyzowaniazpodziałem
nacentrumiperyferiawydajesięwięcniepodważalna.Kwestiamispornymi
pozostajenatomiaststatusprototypuorazmechanizmywytwarzaniaikształ-
towaniakategorii.Sątobowiemzagadnienia,októrychniedasięwniosko-
waćbezpośredniozuzyskanychprzezRoschwyników45.
Wkwestiitego,czymjestprototyp,możliwesądwapodejścia46.Pierwsze
będziezakładało,żeprototypemjestjedenzelementówkategoriibądźkil-
katakichcentralnieumieszczonychelementów.PrototypemkategoriiPTAK
byłbywięczatemrudzikbądźwróbelalboobateptakijednocześnie.Drugie
podejściezakładanatomiast,żeprototypjestwyidealizowanymschematem
reprezentującymtypowecechyelementówumieszczanychwcentrumkate-
gorii.Prototypemniebyłbyzatemżadenkonkretnyelement,leczzbiórdo-
minującychwśródnichcech.Awięcjużniebananczyjabłko,aleabstrak-
cyjnaformułagłoszącanaprzykład,żetypowyowocpowinienrosnąćna
drzewieibyćsłodki.Nawiasemrzeczbiorąc,możliwajestwtedysytuacja,że
pewienprototypznajdujeswojedokładneodzwierciedleniewpewnychele-
mentachkategorii(bananfaktycznierośnienadrzewieijestsłodki),alenie
jesttozjawiskokonieczne.
43
L.J.Rips,InductiveJudgmentsaboutNaturalCategories,nJournalofVerbalLearningand
VerbalBehavior”1975,Vol.14,No.6,s.665–681.
44
S.G.Pulman,WordMeaningandBelief,London2017,s.107–136.
45
G.L.Murphy,TeBigBook…,op.cit.,s.31–38.
46
J.R.Taylor,Kategoryzacjawjęzyku...,op.cit.,s.93–100;R.Grzegorczykowa,
Orozumieniuprototypuistereotypuwewspółczesnychteoriachsemantycznych[w:]Stereotypjako
przedmiotlingwistyki.Teoria,metodologia,analizyempiryczne,red.J.Anusiewicz,J.Bartmiński,
Wrocław1998,s.109–115;G.Kleiber,Semantykaprototypu.Kategorieiznaczenieleksykalne,
tłum.B.Ligara,Kraków2003,s.61–66.
