Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Mitwnaukachhumanistycznych
21
zerrozpatrywałmagięzgodniezdziewiętnastowiecznymiinterpretacjamijako
elementzaślepieniaczłowiekapierwotnego62.Tozniejwyprowadzałskładanie
ofiarizjawiskototemizmu.Pozytywnegoaspektumagiiszukałjedyniewjejfunkcji
umacnianiaporządkuspołecznego(małżeństwa,własności).Dostrzeżonyprzez
Frazeraaktywnypierwiastekmagiiskłaniałdoanalizyprzejawówrytualizmu.
Uczonybadałzwiązekmagiiiprawdy,dochodzącdowniosku,żemagiaimówienie
oniejsąjedyniewyrazamireligijnychpotrzebczłowiekaczyteżjegopotrzeby
dominacjinadświatem,częstowopowieścimitycznejwłączanowięcnieprawdę
czywishfulthinking(myślenieżyczeniowe).
JednąznajważniejszychzasługFrazeradlamitoznawstwabyłoogłoszenie
pierwszeństwarytuałuwobecmituiwskazanienaobecnywreligiachpierwot-
nychmotywumieraniaiodradzaniasię.Poprzezcyklpowtarzalnościobrzędów
irytuałówczłowiek,zdaniemFrazera,dążyłdoBoga.Frazerswojepoglądyza-
warłwdwunastotomowymdzieleZłotagałąź(TheGoldenBough).Uczonyprze-
śledziłmitystarożytnychcywilizacjiidoszedłdowniosku,żewiększośćznich
opierasięnaagrarnychkultachkalendarzowych,odwołującychsiędoopowieści
onumierającychizmartwychwstających”bogach.Reprezentująonearchaiczny
odpowiednikNowegoTestamentu.Władca,ojciecmusizostaćzabityprzezpo-
kolenieswychsynów,którzynastępnieprzejmująstrukturyrządzenia.Rytuał
zabójstwakrólastałsię,jakpiszeSzturc,npodstawąmituodrodzeniaimłodości
przezodsunięciesupremacjistarości,aleugruntowałrównocześnieprzekonanie
Frazeraopodstawiekażdegorytuałuimitu,którąjestofiarastarcaorazrelacja
pomiędzyumierającymizmartwychwstającymbogiem”
63
.Cykliczneuśmiercanie
władcysłużyłojegorytualnejodnowie.
PoglądyFrazerabyłyostrokrytykowaneprzezsocjologówiantropologów,
rozumiejącychmagięniewkategoriachewolucjonistycznych,alefunkcjonalnych.
Zarzucanomu,żeniemieszkałnigdywśródludów,októrychpisał,jakbędąto
czynilipóźniejsiantropologowie,międzyinnymiBronisławMalinowski.Formu-
łowanypodadresemFrazerazarzutwskazywał,żejegobadanianieopierająsię
nacałościobserwacji,alesąsumąfragmentarycznychzapożyczeńpochodzących
zróżnychkręgówkulturowych.
WspomnianyjużBronisławMalinowskizkoleiwyznaczyłsobiecelpoznania
kulturynodśrodka”
.ZamieszkałnaWyspachTrobrianda,przyswajającjęzyk,
wierzeniairytuałyichmieszkańców.Wwydanejw1944rokupracyNaukowa
teoriakulturypisał,żezarównokultura,jakimityposzczególnychkultursąwy-
tworeminstytucji,którezkoleimającharakterfunkcjonalny
64
.Mitrozumianywięc
62
J.G.Frazer,Złotagałąź,przeł.H.Krzeczkowski,PIW,Warszawa1965,s.60.Por
.M.Bu-
chowski,dz.cyt.,s.11.
63
M.Dybizbański,W.Szturc,dz.cyt.,s.231.
64
B.Malinowski,Naukowateoriakultury,przeł.H.Buczyńska,[w:]tenże,Szkicezteorii
kultury,KsiążkaiWiedza,Warszawa1958,s.29-48.
