Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
ROZDZIAŁ1
żejeszczenieopanowalitejsztuki”13.Pokazujewtensposób,jakwielkie
wyzwaniestoiprzedkażdymzludzi,którzydążądosamodoskonale-
niaiosiągnięciaperfekcjiwprzeżywaniużycia.Wpodobnymduchu
wypowiadałsięCyceron(106pne-43pne).Uważał,żekażdyczłowiek
powinienprzedewszystkimzdaćsobiesprawęztego,ilerzeczywiście
wie,akiedyzrozumie,jakjegowiedzajestmaleńka,powinienzacząć
uczyćsię.WnRozmowachtuskulańskich”pytałotoretorycznie:nCzyż
każdyzacnyipoważnyczłowiekniewyzna,żewieleniewieiżeciągle
powiniensięuczyć?”14
Ideacałożyciowegouczeniasięobecnabyłanietylkowantycznej
myślieuropejskiej,alerównieżwpoglądachdalekowschodnich.Jejzwo-
lennikiembyłKonfucjusz(551pne-479pne),chińskifilozof.Wkonfu-
cjańskiejfilozofiiuczeniesięniejestjednorazowączynnościąprzypisa-
nądookreślonegowieku,aleprocesemrozłożonymwczasie,wtrakcie
któregoczłowiekuczysię,jakstaćsięlepszymidoskonalszym,ace-
lemjestuczeniesiędlasamegouczeniasię.Takiepodejściedouczenia
siępozbawionejestograniczeńwiekowychipozwalaobjąćwszystkie
aspektyludzkiejegzystencji.Wysiłek,jakipodejmująludziewobrębie
tegożdoskonaleniasię,miałozmierzaćdoukształtowaniancnotliwej”
osobowościiprowadzeniażyciawnmoralnejdoskonałości”15.
Starożytnekoncepcjedotycząceuczeniasięprzezcałeżyciełączy
wspólnymianownik:doskonaleniesamegosiebiewwymiarzeetycz-
nym.Takiepodejściemożnapodsumowaćstwierdzeniem,żeówcześni
myślicielezanadrzędnąwartość,doktórejnależyniestrudzeniedążyć,
uznawaligruntownepoznaniesamegosiebieidążeniedodoskonałości.
Wprocesiedążeniadoosiągnięciapożądanegoideałuciężarsamodo-
skonaleniasiękładziononawewnętrznejprzemianie,stopniowymsta-
waniusięlepszymisystematycznymprzechodzeniudocorazdoskonal-
szegostanuducha.
13L.A.Seneka,Okrótkościżycia(VII,3-5),w:L.A.Seneka,Pismaflozofczne,t.1,
nPax”
,Warszawa1965.
14M.T.Cicero,Rozmowytuskulańskie(KsięgaIII,28),w:M.T.Cicero,Księgiakademic-
kie,PWN,Warszawa1961,s.626-627.
15M.Tam,TeConfucianViewofLifelongLearning:RelevancytotheTeachingand
LearningofOlderAdults,nSociologicalandPhilosophicalPerspectivesonEducationinthe
Asia-PacificRegion”2016,vol.29,s.193.
