Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
ZbyszkoMelosik
daryzowanejsieciinstytucjiibiurokracji.Stądosobytakieakceptująniekiedy
ofertyrekonstrukcjiczyreintegracjitożsamościwmonolitycznącałość.Wre-
zultaciemamycorazczęściejdoczynieniazfundamentalistycznymipróbami
odradzaniamonolitycznejtożsamości-przyprzyjęciuzardzeńczyośokre-
ślonegokryterium(Z.Baumanpisze:flludzieponowocześni,mężczyźniiko-
biety,potrzebująalchemików,którzypotrafąwyczarować[ś]szlachetny
kruszecpewnościsiebiezokruchówniepewnościizagubienia”33).Najczęś-
ciejstajesięnimreligia(np.islam),rasa(białylubczarnyrasizm),etniczność
(np.enklawymniejszościowewwielkichamerykańskichmegalopolis,które
żyjąwłasnymżyciemirządząsięwłasnymiregułamikulturowymi)lubpod-
kulturowość(np.skini)34.Możnajednaktakżeprzytoczyćprzykładyfunda-
mentalizmówflmałegozasięgu”(czywręczsytuacyjnych),zktórymiczęsto
mamydoczynienia,takżeiwPolsce.Dotycząoneniekiedynawetbardzo
konkretnejkwestii,którazdajesięogniskowaćznaczącączęśćafektywnejiin-
telektualnejenergiiludzi(np.problemaborcji,zapłodnieniainvitroczyob-
sesyjnegokibicowaniaokreślonejdrużyniepiłkarskiej).Wewszystkichtych
przypadkachmamydoczynieniazpowstaniemtożsamościtypuflbrzytwa”,
toznaczyesencjalizowaniemokreślonejformyróżnicyjakopodstawykon-
struowaniatożsamościiodcinaniemwszystkiegotegoiwszystkichtych,któ-
rzyflniepasują”.Powstajewówczastradycyjnawswojejistocieantynomia
flmy-oni”,którastanowiźródłointegracjigrupowejidajepoczuciesensu.
Tozkoleiprowadzidozjawiskaflcelebrowaniaróżnicy”,zwanegorów-
nieżseparatystycznąpolitykątożsamości,którepoleganaswoistymflza-
mknięciusię”wokreślonejformietożsamości35.Owaflpokusafundamentali-
zmu”jestwyrazemparadoksu-epokaponowoczesna,rozbijającmetanarracje
Oświecenia,któreczęstozamykałyludziwpułapce(czyklatce)tożsamości,
prowokujepowstawanie(czyodradzanie)fundamentalistycznychruchów
isposobówmyślenia.Stająsięonewtymkontekścieswoistymantidotumna
nieprzejrzystośćświata,brakpewnościkulturowejorazfragmentaryzacjetoż-
samości.Przyczym,wobliczuzdolnościfundamentalizmówdopostawienia
flostatecznychpytań”isformułowaniaflostatecznychodpowiedzi”,wszelkie
sprzecznościżycioweitożsamościowesą,aprzynajmniejtaksięczłowiekowi
wydaje,rozwiązane.
Takwięc,powtórzęrazjeszcze,wewspółczesnymświecieludzie(anie-
kiedycałespołeczności),tracąctradycyjnefldrogowskazy”ikulturową
33Z.Bauman,Ponowoczesnośćś,dz.cyt.,s.307.
34Por.Z.Melosik,Wychowanieobywatelskie:nowoczesność,ponowoczesność(próbakonfronta-
cji),w:Wychowanieobywatelskie.Studiumteoretyczne,porównawczeiempiryczne,red.Z.Melosik,
K.Przyszczypkowski,Toruń-Poznań1998,s.45-52.
35M.Meyer,MulticulturalismandthePoliticsofGeneralEducation,flCriticalInquiry”1993,
Spring,vol.19,s.521.
