Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13)Tomaszów(ks.F.Matwijczuk)–Werechania,Żerniki,Łosiniec,Majdan
Sopocki,Tomaszów,Szlatyn,Chodywańce;
14)Tyszowce(ks.P.Zakidalski)–Wakijów,Żulice,Łaszczów,Miętkie,
Nabroż,Perespa,Posadów,Rzeplin,Sahryn,Telatyn,Tyszowce,Czartowiec;
15)Wojsławice(ks.A.Kisiel)–Wojsławice,Depułtycze,Żmudź,Klesztów,
Leszczany,Pławanice,Sielec,Turowiec;
16)Włodawa(ks.B.Buchało)–Wereszczyn,Włodawa,Hańsk,Kosyń,
Uhrusk,Suchawa,Zbereże;
17)Zamość(ks.D.Kość)–Bortatycze,Kosobudy,Zamość,Monastyrek(?–
K.U.),Suchowola,Śniatycze,Tereszpol,Topólcza,Szewnia,Szczebrzeszyn.
Winnymmiejscucytowanejpracywykazywano183parafieiplacówkifilialne
erygowanedokońca1943r.Liczbaświątyńzwiększyłasiędo162(wwiększości
byłytoświątyniepounickierewindykowanedoobrządkułacińskiego),aponadto
wybudowano5nowych.Klerdiecezjalnyliczyłwówczas172duchownych,
20diakonóworaz105psalmistów,aliczbęwiernychwładzekościelneszacowały
naok.320tysięcy.Nienależyjednakzapominać,żewieletychposunięć(np.
rewindykacjaświątyń,rozwójsieciparafialnej)byłomożliwychprzywsparciu
władzokupacyjnych.Oileniektóreśrodowiskaprawosławneodbierałyrozwój
życiareligijnegojakozadośćuczynieniezakrzywdyokresumiędzywojennego,
otylewśrodowiskachpolskichgremialniedopatrywanosięlitylkowspółpracy
zwładzaminiemieckimi15.Tymczasemtymostatnimzależałoraczejnapogłę-
bianiuprzepaściikonfliktówpomiędzyobunarodamiiKościołami.Smutnym
symbolemowegorozziewuikonfliktówbyłsobórkatedralnywChełmie(rewin-
dykowanyw1940r.),którytylkowlatach1875–1945przechodziłpięciokrotnie
zrąkdorąkgrekokatolików,prawosławnychiwiernychobrządkułacińskiego.
Wydarzeniatepociągałyiwówczas,ipóźniejtragiczneofiary.Tylkodo1945r.
natereniearchidiecezjiśmierćponiosłokilkunastuduchownychorazdziesiątki
wiernych16.Wydarzeniatestałysięrównieżwokresiepóźniejszymwygodnym
argumentemwładz,aletakżepolskiegootoczenia,narzeczzbiorowejodpowie-
dzialnościśrodowiskukraińskich–jeśliidzieoprzymusowewysiedleniado
ZSRR,akcję„Wisła”czywogólerozwiązania„kwestiiukraińskiej”.
WskutekewakuacjimetropolityHilarionawdniu19lipca1944r.przed
zbliżającymsięfrontemrządywarchidiecezjiprzejąłbpTymoteusz,rezydujący
początkowowChełmieiLublinie,anastępniewWarszawie–ażdopowrotupod
15Obydwieocenyżywotnewpiśmiennictwie.Por.np.J.Sziling,dz.cyt.,s.32,208;Chrze-
ścijaństwowPolsce.Zarysprzemian966–1945,red.J.Kłoczowski,Tow.NaukoweKUL,Lublin
1980,s.311;S.Baran,dz.cyt.,s.5in.
16Por.np.lektura„Zwidomłennja”;MemorandumpropresliduwannjaPrawosławnegoducho-
wieństwanaChołmščiniiPidljašši(z4I1944r.)[w:]MartirołogijaUkrains’kichCerkow,Ukra-
in’skieWydawnictwo„Smołoskin”im.W.Simonenka,Toronto–Baltimor1987,t.1,s.577–583.
Por.też:ApelChełmsko-PodlaskiejRadyMetropolitalnejz15maja1944r.[w:]M.Siwicki,Dzieje
konfliktówpolsko-ukraińskich,ZakładWydawniczy„Tyrsa”,Warszawa1994,t.3,s.124–146.
18
