Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
stanowiskujeślinielikwidacji,tototalnegoograniczeniadziałalnościduszpa-
sterskiejwśródpozostałejludności.Wmyślbowiempowszechnychuzasadnień
czynnikówadministracyjnychdziałalnośćta(azwłaszczaduchowieństwa)potę-
gowałajedynienacjonalizmukraiński.Brakujezresztądotejporygruntownego
opracowaniategorozdziałuhistoriistosunkówpolsko-ukraińskichorazwhistorii
Kościołaprawosławnego.Dlategouwagininiejszesygnalizująjedynieniektóre
wydarzenia.
Wokresiedogrudnia1945r.stanczynnychplacówekduszpasterskich
byłpłynnyzpowoduwyjazdówwiernychiduchowieństwadoZSRR.Już
wpoczątkachwrześnia1944r.konsystorzchełmskiuznałprzeszłodwudziestu
duchownychjako„pozaetatowych”wskutekopuszczeniaprzeznichparafii18.
Dalszezmianywsieciduszpasterskiejbyłyuwarunkowanewyjazdamiparafian
iduchowieństwa,atakżeliczbąwakującychplacówek.Przyobecnymstanie
badańtrudnotuprześledzićtenproces,tymbardziejżeniezachowałysięwkom-
plecienp.materiałysprawozdawczezestanuparafii,przedkładanenażyczenie
konsystorzachełmskiegowpołowie1945r.19Jednakdecydującezmianyzaszły
wdrugiejpołowie1945r.,kiedytorządcadiecezjibpTymoteuszskierowałdo
MinisterstwaAdministracjiPublicznejpismo,bywskutekwyjazdówludności
prawosławnejpozostawićnaterenieLubelszczyznyjedyniesiedemparafii:
Lublin,Chełm,Hrubieszów,Włodawę,Terespol,BiałąPodlaskąorazklasztor
wJabłecznej20.
MinisterstwoAdministracjiPublicznejzaakceptowałotepropozycjetrzy
miesiącepóźniej21.Pismobp.Tymoteuszawgruncierzeczywspierałoakcję
(dobrowolnąbądźprzymusową)wysiedlaniaprawosławnejludnościukraińskiej
icodziwne–wogólenieprzewidywałoistnieniaplacówekduszpasterskichdla
ludnościukraińskiej.Trudnotuposądzaćbp.Tymoteuszaoautonomicznąwtym
względzieinicjatywę,natomiastwielewskazujenato,żewładzeadministracyjne
wywarłynacisk,bywładzekościelnesankcjonowałyniejakoposunięciaczynni-
18Tekstuchwałykonsystorza(rękopis),PAM,sygn.RII-6D1907.
19Wstanieszczątkowymniektórerękopisyw:PAM,sygn.RV-6D1054.
20Wdniu29.09.1945r.bpTymoteuszskierowałpismodowojewodylubelskiegonastępującej
treści:„Wzwiązkuzwyjazdemludnościukraińskiejnawschódwiększaczęśćparafijprawosław-
nychustała,względniewnajbliższymczasiezostaniezlikwidowaną.Jednaknatereniewojewódz-
twalubelskiegoistniejeznacznailośćPolakówwyznaniaprawosławnego,rozproszonychwróż-
nychmiejscowościach.Dlazaspokojeniapotrzebreligijnychpolakówwyznaniaprawosławnego
uważamzakoniecznepozostawienieparafijprawosławnychwLublinie,Chełmie,Hrubieszowie,
Włodawie,BiałejPodl.,TerespoluorazklasztoruprawosławnegowJabłecznej,pow.BiałaPodl.”,
kopiapismaw:PAM,sygn.RV-6D1054.
21PismoDepartamentuWyznaniowegoMAP(L.dz.V.21946)z29.12.1945r.doWydziału
Społeczno-PolitycznegoUrzęduWojewódzkiegowLublinie(odpis),PAM,sygn.RV-7A1362.
Wrozlicznychodpisachdokumenttenm.in.wteczkachPAM,ArchiwumbyłegoUrzędudospraw
WyznańczyArchiwumAktNowych.Świadczyłototylkooskalizagadnienia(przezwielelat)
orazo„randze”decyzjiministerialnej.
20
