Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
27
napięcia,alesłużywzmocnieniuwięziuczuciowej,ekspansjijednostkiorazwzbogaca-
niujejżyciaiosobowości50.
Wkontekścierozważańnadmiejscemwartościwitalnychwstrukturzeseksualności
człowieka,należyprzywołaćwychowaniedowartościciała,łączonezpedagogiką
ciała,wktórejciałotraktowanejestjakowartośćoznaczeniuwitalnym.ZdaniemAn-
drzejaPawłuckiego,współczesnebadaniazzakresusocjologiiciaławskazująnato,że
człowieknieposiadakompetencjiaksjologicznejdotraktowaniaciałajakowartości51.
Wprawdzieczłowiekrodzisięzciałem,ale–jakstwierdzaautor–niezdyspozycją
osobowościowądoujmowaniaciałajakowartości.Zwykledopierowsytuacjizagro-
żeniadanegodobrazmieniaswójstosunekdoniego,copodkreślałDupreél,mówiąc,
żetylkowartościzagrożonesątraktowanejakowartości,aniejakosiłylubrzeczy52.
Wychowaniedowartościciałaniestanowicelusamegowsobie,dlategożewarto-
ściwświecieczłowiekasąwzajemniepowiązaneiniejako„służąsobienawzajem”.
Stądróżneznaczeniawartościciałazajmująwantroposferzeokreślonemiejscewśród
wartości„niższegorzędu”(znaczeniawitalne,utylitarne,hedonistyczne)orazwgrupie
wartości„wyższej”rangi(znaczeniaperfekcjonistyczneczyagonistyczne).Zpewno-
ściąurzeczywistnianiuwartościwyższych,wtymwartościnajwyższej,jakąjestczło-
wieczeństwo,wdużejmierzesłużyciało,wyniesione–jakpiszePawłucki–dogodno-
ścioznaczeniuwitalnym.
Jednakżerodzisiępytanie:Jakmasiędokonywaćowourzeczywistnianieczłowie-
czeństwaprzybrakukompetencjiaksjologicznychdotraktowaniaciałajakowartości?
Wpraktycepedagogicznej(inietylko)powszechnyjestkartezjańskidualizmzpo-
działemczłowiekanaumysł(psyche,tenlepszy)iciało(soma,togorsze),dlatego–
wkonsekwencji–ciałoniejestpoddaneprocesowiwychowania.Postrzeganejako
ciałofizyczne,wsensiebiomedycznym,utożsamianezwyklezseksualnością,trakto-
wanejakoodbiorcaidostarczycielprzyjemnościpercypowanejprzezzmysły,ustępuje
miejscaumysłowiczyduszy.Stądkształcenieintelektu,edukacjaszkolnanadmiernie
eksploatującalewąpółkulęmózgu,marginalizowanieciałaczywykluczaniegozprze-
kazówpedagogicznych–oczywiściepozakontekstami,wktórychanaliziepoddawana
jestjegoobecnośćwkulturzemasowejpoprzeztakiefenomeny,jak:kultmłodego,
pięknegociałaizjawiskosomatyzacjitożsamości.Tymczasemujmowanieciałajako
„fizycznejosobowości”człowiekaotwieranoweperspektywypoznawcze.Jaksłusznie
zauważaPiotrBłajet–ciałopowinnobyćprzedmiotemwychowania,azatemjedną
zpodstawowychkategoriipedagogicznych53.Podejmowanaprzezautorapróbawpro-
wadzeniapojęcia„ciało”wobrębkategoriipedagogicznychjestzadaniemzarówno
zasadnym,jakitrudnym.
Odnoszącsiędohierarchiiwartości,obecnejwliteraturzefenomenologicznej,
możnawyodrębnićzaMaxemSchelerem:wartościprzyjemnościowe,znajdującesię
nanajniższymszczeblu,niecowyżejwartościużytecznościowe,dalejwartościwitalne.
50Tamże,s.25.
51A.Pawłucki,Wychowaniejakokulturowarzeczywistość.Naprzykładziewychowaniadowartości
ciała,Gdańsk1992,s.151.
52Cyt.za:A.Pawłucki,tamże.
53P.Błajet,Ciałojakokategoriapedagogiczna.Wposzukiwaniuintegralnegomodeluedukacji,Toruń
2006,s.28–36.
