Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Wszystkieoneustępująmiejscawartościomkulturowym(poznawczym,estetycznym,
osobowościowym),stojącymwyżejwhierarchii–wartościommoralnymiusytuowa-
nymnasamymszczycie–wartościomreligijnym.Przyjmując,że„kierunek”odwarto-
ściniższychdourzeczywistnianiawartościwyższychjestpostulowanywprocesie
wychowaniaiprzedstawiawłaściwyczłowiekowidojrzałemuaksjologicznywzorzec,
należypamiętaćotym,żedlaczłowiekaobowiązującejestuniwersumwartości.
Dlarelacjimiędzyludzkich,wtymrelacjinapłaszczyźnieseksualnej,nieodzowne
znaczeniemawiedzaowartościachmoralnych,wśródktórychistotnewpodejmowanej
kwestiimogąbyć:odpowiedzialność,wierność,prawość,uczciwość,dobroć,samo-
opanowanieorazwiedzaowartościachosobowych,takichjak:wolnośćczysiławe-
wnętrzna;przyczym–jakpiszeBogusławŻurakowski–wartościosobowepowinny
byćwprocesiewychowaniaukazywanejakosłużebnewobecwartościmoralnych54.
Wprocesiewychowaniazostajeinkorporowanawświadomościwychowankatreść
pojęćopisującychwymienionewartościidziękitemumogąonewpływaćnapostępo-
waniejednostkiwcałymżyciu.Dojrzałośćosobowąskłonnibylibyśmyłączyćztym,
żeczłowiekreflektujenadswoimzachowaniem,jestświadomyswoichpobudek,za-
miarówczymotywacjiskłaniającychgodookreślonegopostępowania.Upodłożaowej
świadomościpowinnatkwićznajomośćwartości,wiedzaowartościachdokonywanych
przezsiebieczynóworazowartościach,któremogąbyćalternatywnierealizowane.
Dlategoteż:
„Celurzeczywistnianiaświatawartości,swoistegoprzenoszeniawartościwdziałanie,rodzi
wymógzrozumienia,czymsąwartości”55.
Abywartościmoralnebyłyrealizowaneświadomie,koniecznajestichznajomość;
tylkowolne,opartenapoznaniuwartościdziałanie–powieWładysławCichoń–może
byćdziałaniemwpełniodpowiedzialnymimożeprowadzićdorealizacjiwartości
moralnych56.
Poznanieaksjologiczne–wtymwartościmoralnychiichpowiązańzwartościami
innychrodzajów–powinnoleżećupodłożakonstruowaniaprogramówwychowaw-
czych.ZdaniemW.Cichonia,samowychowaniemoralne:
„(…)wswoistysposóbdokonujesiępoprzezwielorakiedziałaniaioddziaływaniawychowawcy
urzeczywistniającegoróżnegotypuwartości.Poznaniewartościmoralnych,sposobuichrealiza-
cji,ichcharakteruipowiązańzinnymiwartościamiprzyczyniasiędoumiejętnegoiwłaściwego
organizowania,stymulowaniaorazkierowaniaprocesemwychowawczym.Pozwalatakżewyko-
rzystaćwychowawczomożliwienajwiększąliczbęsytuacji,którerodząsięmiędzynimawy-
chowankiem”57.
Należyjednakwrócićdostwierdzenia,żedlaczłowiekaobowiązującejestuniwer-
sumwartości,stądaksjologizacjawychowaniapowinnaodnosićsiętakżedowartości
witalnych,użytecznościowychiprzyjemnościowych.Samfaktokreślaniaichmianem
54B.Żurakowski,Wartościiantywartościwwychowaniu[w:]F.Adamski,A.M.deTchorzewski
(red.),Edukacjawobecdylematówmoralnychwspółczesności,Kraków1999,s.70.
55B.Żurakowski,Wychowaniedowyboruwartości[w:]F.Adamski(red.),Wychowanienarozdrożu.
Personalistycznafilozofiawychowania,Kraków1999,s.147.
56W.Cichoń,Wartości–człowiek–wychowanie.Zarysproblematykiaksjologiczno-wychowawczej,
Kraków1996,s.56.
57Tamże,s.133.
