Modyfikacje klasycznej koncepcji wywłaszczenia a gwarancje praw jednostki

Sławomir Pawłowski

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-232-3302-2

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Rok wydania:

2018

Liczba stron:

732

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Pawłowski, Sławomir. Modyfikacje klasycznej koncepcji wywłaszczenia a gwarancje praw jednostki. Red. . Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2018, 732 s. ISBN 978-83-232-3302-2

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Pawłowski, S.

T1 Modyfikacje klasycznej koncepcji wywłaszczenia a gwarancje praw jednostki

PB Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

PP Poznań

YR 2018

SN 978-83-232-3302-2

Bibliografia BibTex:

@Book{ 195658, author = "Pawłowski, Sławomir", editor = "", title = "Modyfikacje klasycznej koncepcji wywłaszczenia a gwarancje praw jednostki", publisher = "Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza", year = "2018", address = "Poznań", isbn = "978-83-232-3302-2" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Pawłowski, Sławomir

ED -

TI - Modyfikacje klasycznej koncepcji wywłaszczenia a gwarancje praw jednostki

PB - Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

CY - Poznań

PY - 2018

SN - 978-83-232-3302-2

ER -

Netografia (standard APA):

Pawłowski, Sławomir. Modyfikacje klasycznej koncepcji wywłaszczenia a gwarancje praw jednostki [baza danych online] Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, 2018 [dostęp: 23 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/modyfikacje-klasycznej-koncepcji-wywlaszczenia-a-gwarancje-praw-slawomir-pawlowski-195658.

planowanie przestrzenne, wywłaszczenie, państwo prawa, odszkodowania, zasada równości wobec prawa

Obszerne administracyjnoprawne studium poświęcone problematyce ekspropriacji, w którym podjęto próbę spojrzenia na nią w sposób całościowy. Pierwsza część pracy dotyczy zagadnień o znaczeniu fundamentalnym, m.in. związku pomiędzy instytucją wywłas...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-232-3302-2

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza

Rok wydania:

2018

Liczba stron:

732

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Wykaz skrótów12
Wprowadzenie18
1. Uwagi wprowadzające34
Rozdział I DEMOKRATYCZNE PAŃSTWO PRAWNE JAKO GWARANT PRAW I WOLNOŚCI JEDNOSTKI34
2. Zasada demokratycznego państwa prawnego sprawiedliwości społecznej jako najwyższy gwarant praw człowieka35
2.1. Podstawowe założenia zasady demokratycznego państwa prawnego sprawiedliwości społecznej35
2.2. Zasady pochodne wywodzone z art. 2 Konstytucji RP a wywłaszczenie41
2.3. Wnioski wstępne46
3. Prawo własności jako podstawowe prawo człowieka48
3.1. Wprowadzenie do rozważań48
3.2. Prawo własności jako prawo instytucja49
3.3. Prawo własności w EKPC50
3.4. Prawo własności w orzecznictwie TSUE (ETS)57
3.5. Prawo własności w ujęciu Konstytucji RP67
4. Wywłaszczenie jako gwarant ochrony prawa własności71
4.1. Istota wywłaszczenia71
4.2. Wywłaszczenie a ograniczenie prawa własności76
5. Prawo własności i wywłaszczenie w porządkach konstytucyjnych wybranych państw89
5.1. Niemcy89
5.2. Francja100
5.3. Wielka Brytania109
5.4. Słowacja121
5.5. Czechy132
6. Wnioski cząstkowe137
1. Klasyczna koncepcja wywłaszczenia142
Rozdział II KLASYCZNA KONCEPCJA WYWŁASZCZENIA142
1.1. Potrzeba wyodrębnienia klasycznej koncepcji wywłaszczenia142
1.2. Formowanie się klasycznej koncepcji wywłaszczenia w Polsce (okres międzywojenny)144
1.3. Współczesna klasyczna koncepcja wywłaszczenia160
2. Gwarancje praw jednostki w świetle współczesnej klasycznej koncepcji wywłaszczenia164
2.1. Gwarancje materialne165
2.1.1. Realizacja celów publicznych165
2.1.2. Niezbędność wywłaszczenia171
2.1.3. Wywłaszczanie jak najmniejszej części nieruchomości173
2.1.4. Wykup pozostałej części nieruchomości175
2.1.5. Odszkodowanie177
2.1.5.1. Orzekanie co do zasady o wywłaszczeniu wraz z jednoczesnym ustaleniem odszkodowania177
2.1.5.2. Zakres obowiązku odszkodowawczego178
2.1.5.3. Przeznaczenie nieruchomości185
2.1.5.4. Konsekwencje prawne przesądzenia o charakterze prawnym odszkodowania186
2.1.6. Niepogarszanie sytuacji gruntów bezpośrednio sąsiadujących189
2.1.5.5. Brak możliwości zrzeczenia się roszczenia o odszkodowanie189
2.1.7. Zwrot wywłaszczonej nieruchomości193
2.2. Gwarancje procesowe201
2.2.1. Konsensualny tryb pozyskania niezbędnego prawa201
2.2.2. Jednoetapowość postępowania wywłaszczeniowego204
2.2.3. Oznaczoność postępowania207
2.2.4. Obowiązek przeprowadzenia rozprawy administracyjnej208
2.2.5. Wstrzymanie wykonalności decyzji w sprawie wywłaszczenia w przypadku wniesienia skargi210
2.2.6. Wyjątkowy charakter niezwłocznego zajęcia nieruchomości214
3. Modyfikacje współczesnej klasycznej koncepcji wywłaszczenia – wprowadzenie do rozważań216
4. Wnioski cząstkowe226
1. Uwagi wprowadzające228
Rozdział III KONSTYTUCYJNA A KLASYCZNA KONCEPCJA WYWŁASZCZENIA228
2. Wywłaszczenie w konstytucjach polskich w ujęciu historycznym229
3. Konstytucyjna koncepcja wywłaszczenia230
3.1. Forma prawna wywłaszczenia230
3.2. Cel publiczny238
3.3. Przedmiot wywłaszczenia244
3.4. Wysokość odszkodowania a konstytucyjna gwarancja odszkodowania247
4. Konstytucyjna a klasyczna koncepcja wywłaszczenia – próba syntezy258
1. Uwagi wprowadzające264
Rozdział IV DONIOSŁOŚĆ PLANOWANIA PRZESTRZENNEGO DLA INSTYTUCJI WYWŁASZCZENIA264
2. Ład przestrzenny i zrównoważony rozwój jako fundament planowania przestrzennego267
2.1. Ład przestrzenny267
2.2. Zrównoważony rozwój274
2.3. System planowania przestrzennego a realizacja zasady ładu przestrzennego i zrównoważonego rozwoju z uwzględnieniem inwestycji celu publicznego276
3. Partycypacja społeczna a planowanie przestrzenne283
4. Rola ustawy krajobrazowej oraz ustawy o rewitalizacji w zakresie kreowania ładu przestrzennego i zrównoważonego rozwoju286
5. Wywłaszczenie nieruchomości a władztwo planistyczne gminy289
6. Wyłączenie stosowania przepisów ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przez tzw. specustawy292
6.1. Obowiązujące regulacje292
6.2. Postulaty de lege ferenda w świetle zasady subsydiarności304
7. Wnioski cząstkowe309
1. Uwagi wprowadzające314
Rozdział V FORMY PRAWNE WYWŁASZCZENIA314
2. Wywłaszczenie ex lege na podstawie ustaw jednorazowych316
2.1. Wywłaszczenie na podstawie art. 73 ustawy z 13 października 1998 r. Prze-pisy wprowadzające ustawy reformujące administrację publiczną316
2.2. Wywłaszczenie na podstawie art. 37a ustawy z 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego „Polskie Koleje Państwowe”322
2.3. Wywłaszczenie na podstawie art. 8 ustawy z 18 sierpnia 2011 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw325
2.4. Inne ustawy jednorazowe333
2.5. Wywłaszczenie ex lege w Prawie wodnym334
3. Wywłaszczenie w drodze aktu administracyjnego w tzw. specustawach340
3.1 Wywłaszczenie w drodze aktu administracyjnego w tzw. specustawach340
3.2. Konsekwencje prawne wprowadzania zintegrowanych decyzji343
3.3. Doręczanie zintegrowanych decyzji (prawo do bycia poinformowanym)350
4. Wywłaszczenie w trybie art. 98 ust. 1 u.g.n. (wywłaszczenie podziałowe)359
5. Wywłaszczenie w trybie art. 105 ust. 1 i 4 u.g.n. (wywłaszczenie scaleniowo--podziałowe)367
6. Wywłaszczenie w drodze umowy ekspropriacyjnej370
6.1. Uwagi wprowadzające370
6.2. Zwrot nieruchomości nabytych w drodze umowy372
6.3. Umowa cywilnoprawna jako forma prawna wywłaszczenia374
7. Wywłaszczenia faktyczne381
7.1. Uwagi wprowadzające381
7.2. Wywłaszczenie planistyczne jako rodzaj wywłaszczenia faktycznego382
7.3. Wywłaszczenie faktyczne w Prawie wodnym386
7.4. Wywłaszczenie faktyczne w Prawie ochrony środowiska393
7.5. Wywłaszczenie faktyczne w Prawie geologicznym i górniczym398
7.6. Wywłaszczenie faktyczne w prawie ochrony zabytków398
8. Inne rodzaje wywłaszczenia403
8.1. Wywłaszczenie pośrednie, warunkowe i przez cofnięcie pozwolenia403
8.2. „Podwójne” wywłaszczenie409
9. Wnioski cząstkowe410
1. Uwagi wprowadzające416
Rozdział VI USTALENIE I WYPŁATA ODSZKODOWANIA416
2. Ustalenie i wypłata odszkodowania w ustawach jednorazowych418
2.1. Ustalenie odszkodowania418
2.1.1. Rozłączność wywłaszczenia i odszkodowania jako zasada418
2.1.2. Konsekwencje braku obowiązku wydania deklaratoryjnej decyzji z urzędu w sprawie przejścia prawa własności420
2.1.3. Problemy związane z ustaleniem przedmiotu wywłaszczenia424
2.1.4. Inne wątpliwości związane ze stosowaniem art. 73 ustawy wprowadzającej reformę z 1998 r428
2.1.5. Tryb ustalenia odszkodowania – zasada skargowości429
2.2. Wypłata odszkodowania435
2.2.1. Odroczenie w czasie możliwości składania wniosku o odszkodowanie435
2.2.2. Konsekwencje upływu terminu w sprawie złożenia wniosku o ustalenie i wypłatę odszkodowania (przedawnienie roszczenia odszkodowawczego)440
2.3. Ocena stosowania wywłaszczenia w ustawach jednorazowych przez państwowe organy kontroli448
3. Ustalenie i wypłata odszkodowania przy wywłaszczeniu ex lege w Prawie wodnym451
4. Ustalenie i wypłata odszkodowania w tzw. specustawach453
4.1. Ustalenie odszkodowania453
4.1.1. Obligatoryjność odszkodowania453
4.1.2. Rozłączność wywłaszczenia i odszkodowania jako zasada454
4.1.3 Moment ustalenia odszkodowania określanego w drodze decyzji460
4.1.4. Tryb ustalenia odszkodowania – zasada oficjalności466
4.2. Wypłata odszkodowania467
4.2.1. Wypłata odszkodowania a moment odjęcia prawa467
4.2.2. Wypłata odszkodowania a wzruszanie decyzji ustalającej jego wysokość (zaliczka)470
4.2.3. Wydanie nieruchomości a wypłata odszkodowania476
4.3. Rygor natychmiastowej wykonalności a ustalenie i wypłata odszkodowania478
5. Ustalenie i wypłata odszkodowania w ustawie o gospodarce nieruchomościami482
5.1. Ustalenie i wypłata odszkodowania z tytułu wywłaszczenia podziałowego482
5.2. Ustalenie i wypłata odszkodowania z tytułu wywłaszczenia scaleniowo--podziałowego490
5.3. Wywłaszczenie przez ograniczenie prawa491
5.4. Konsekwencje zawarcia umowy ekspropriacyjnej492
6. Ustalenie i wypłata odszkodowania przy wywłaszczeniach faktycznych493
6.1. Wywłaszczenie planistyczne493
6.2. Wywłaszczenie faktyczne w Prawie wodnym497
6.3. Wywłaszczenie faktyczne w Prawie ochrony środowiska498
6.4. Wywłaszczenie faktyczne w prawie ochrony zabytków500
7. Wnioski cząstkowe501
1. Uwagi wprowadzające508
Rozdział VII WYSOKOŚĆ ODSZKODOWANIA508
2. Wysokość odszkodowania w koncepcjach wywłaszczenia w okresie międzywojennym512
3. Wysokość odszkodowania we współczesnej klasycznej koncepcji wywłaszczenia517
4. Zakres obowiązku odszkodowawczego w wybranych krajach europejskich526
5. Wysokość odszkodowania w ustawach epizodycznych543
6. Wysokość odszkodowania w specustawach547
6.1. Zakres obowiązku odszkodowawczego – zagadnienia ogólne547
6.2. Premia ekspropriacyjna551
6.3. Zaliczka559
7. Wywłaszczenie „przedsiębiorstwa”560
8. Alternatywne sposoby ustalania wysokości odszkodowania569
8.1. Realizacja inwestycji celu publicznego a potrzeba stworzenia alternatywnego sposobu szacowania wartości nieruchomości569
8.2. Specyfikacja korytarzy przesyłowych571
8.3. Ustalenie wysokości odszkodowania przez określenie kwoty bazowej w drodze algorytmu573
8.4. Zagrożenia stosowania wyceny uproszczonej576
9. Odszkodowanie przy wywłaszczeniu faktycznym580
9.1. Wysokość odszkodowania przy wywłaszczeniu planistycznym580
9.2. Wysokość odszkodowania przy wywłaszczeniu faktycznym w Prawie wodnym584
9.3. Wysokość odszkodowania przy wywłaszczeniu faktycznym w Prawie ochrony środowiska587
10. Wnioski cząstkowe588
9.4. Wysokość odszkodowania przy wywłaszczeniu faktycznym w prawie ochrony zabytków588
1. Uwagi wprowadzające592
2. Charakter prawny odszkodowania z tytułu wywłaszczenia592
Rozdział VIII ZAGADNIENIA CYWILNOPRAWNE W PRAWIE WYWŁASZCZENIOWYM592
2.1. Poglądy doktryny i orzecznictwa w przedmiocie charakteru prawnego odszkodowania592
2.1.1. Argumenty przemawiające za publicznoprawnym charakterem odszkodowania593
2.1.2. Argumenty przemawiające za cywilnoprawnym charakterem odszkodowania597
2.1.3. Próba syntezy601
2.2. Przedawnienie roszczenia odszkodowawczego608
2.2.1. Instytucja przedawnienia – uwagi ogólne608
2.2.2. Przedawnienie odszkodowania z tytułu wywłaszczenia614
2.2.3. Stosowanie instytucji dawności w ustawach epizodycznych – uwagi szczegółowe624
2.3. Zrzeczenie się prawa do odszkodowania630
3. Elementy cywilnoprawne w klasycznej koncepcji wywłaszczenia634
3.1. Rokowania jako etap poprzedzający przeprowadzenie formalnego wywłaszczenia634
3.2. Wywłaszczenie podziałowe i scaleniowe – uzgadnianie wysokości odszkodowania638
3.3. Umowa ekspropriacyjna643
3.4. Resztówki649
3.5. Uprawnienie do żądania zwrotu wywłaszczonej nieruchomości653
4. Elementy cywilnoprawne w pozostałych rodzajach wywłaszczenia654
4.1. Wywłaszczenie planistyczne654
4.1.1. Artykuł 36 u.p.z.p. a plan miejscowy654
4.1.2. Artykuł 36 u.p.z.p. a decyzja lokalizacyjna i o warunkach zabudowy661
4.2. Specustawy665
4.2.1. Uzgodnienie wysokości odszkodowania665
4.2.2. Zamiana nieruchomości668
4.2.3. Resztówki668
4.2.4. Tryb mieszany orzekania w sprawie wysokości odszkodowania669
5. Wywłaszczenie na rzecz podmiotów prawa prywatnego671
5.1. Wywłaszczenie na rzecz podmiotu prawa prywatnego w ustawie o gospodarce nieruchomościami671
5.2. Wywłaszczenie na rzecz podmiotu prawa prywatnego w tzw. specustawach672
5.3. Dopuszczalność wywłaszczenia na rzecz podmiotu prawa prywatnego w innych krajach675
6. Wnioski cząstkowe677
Podsumowanie. Postulaty de lege lata i de lege ferenda680
Bibliografia692
Summary. Modifications to the Classic Concept of Expropriation v. the Rights of the Individual730

RozdziałI.Demokratycznepaństwoprawnejakogwarantprawiwolnościjednostki

ETPC,którazauzasadnioneuważaprzyznaniepaństwomEuropyŚrodko-

wejiWschodniejdużejautonomiizarównowzakresieinstrumentówpraw-

nychwprowadzaniatychzmian,jakiokreślaniaczasuniezbędnegodoich

przeprowadzenia

106

.Wpowyższychsprawach,atakżeinnychdotyczących

wywłaszczeńizakresurekompensatyETPCwypowiadasiębardzoostroż-

nie,apodstawązakwestionowaniakrajowychregulacjijestprzykładowo

brakoczywistych,uzasadnionychpodstawwładczejingerencjinaruszającej

istotęprawawłasności.Takiestopniowaniewprowadzawielerelatywizmu

wocenękonkretnychrozwiązańioznaczadlajednostekznaczneutrudnie-

niewzakresiewykazanianaruszeniawłaściwejrównowagipomiędzyinte-

resempublicznymaindywidualnym.WskazanaostrożnośćTrybunałunie

oznaczajednaksanowaniadziałańdokonywanychwreżimachtotalitarnych.

PrzykładowowsprawieVelikoviiinniprzeciwkoBułgariiwproststwierdzono,

żeuprawnionejestprzyjęcie,iżosobywywłaszczonebezodszkodowania

mogądomagaćsięgozarównoodpaństwa,jakiodosóbprywatnych,ztym

zastrzeżeniem,żeteostatnieuzyskałyprawawdrodzenadużyciawładzylub

naruszeńprawa.Stądwykorzystywanieuprzywilejowanejsytuacjilubinne-

gonielegalnegodziałaniawceluuzyskaniamajątkuniemożezasługiwaćna

ochronęwustrojachdemokratycznych,wktórychnadrzędnązasadąjestobo-

wiązywanierządówprawa107.Trybunałstajenastanowisku,żecodozasady

respektowaćnależywybórpolitycznyustawodawcy,któryjednakniemoże

byćpozbawionyrozsądnychpodstaw.Cowięcej,przyznajewięcejswobody

ustawodawcywsytuacji,wktórejpróbującrozwiązaćproblemy,zmagasię

zograniczonymiśrodkamipublicznyminawypłatęrekompensaty.Wtakich

przypadkachocenapriorytetówpozostajeraczejpozakognicjąETPC108.

Jednakżepozbawieniemieniawinteresiepublicznymdopuszczalnejest

wyjątkowoimusibyćusprawiedliwione,azasadąjestustalenieiwypłataod-

szkodowania

109

.Beztegoochronaprawawłasnościbyłabyiluzoryczna,ajego

odjęciebezrekompensatypozostającejwrozsądnymstosunkudojegowarto-

ściuznajesięzazwyczajzanieproporcjonalnąingerencję

110

.WsprawieVistiņš

iPerepjolkinsprzeciwkoŁotwieTrybunał,podkreślając,żeart.1analizowanego

106WyrokETPCz15marca2007r.wsprawieVelikoviiinniv.Bułgaria(skarginr43278/98,

45437/99,48014/99,48380/99,51362/99,53367/99,60036/00,73465/01,i194/02),Lex

nr248707.

107Ibidem.

108

DecyzjaETPCz1grudnia2009r.wsprawieHucv.RumuniaiNiemcy,skarganr7269/12,

Lexnr534857;decyzjazETPCz7maja2013r.wsprawieKoufakiiADEDYv.Grecja(skargi

nr57665/12i57657/12),Lexnr1314272;zob.takżeM.A.Nowicki,EuropejskiTrybunałPraw

Człowieka.Wybórorzeczeń2013,Lex/el.2014,(KoufakiiADEDYprzeciwkoGrecji).

109

OrzeczenieETPCz22stycznia2004r.wsprawieJahniinniv.Niemcy(skarganr46720/99,

72203/01i72552/01),Lexnr100358.

110M.A.Nowicki,NowyEuropejskiTrybunałPrawCzłowieka.Wybórorzeczeń1999–2004,Kra-

ków2005,s.1221(Jahniinniv.Niemcy).

Brak wyników

Modyfikacje klasycznej koncepcji wywłaszczenia a gwarancje praw jednostki

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra