Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
15
ZahorscywyjechalizLitwycałąrodziną,alew1867rokumatkazdziećmi
wróciłaizamieszkałanakilkalat(do1872roku)uswoichrodzicówwWilnie,
gdziedzieciposłanodoszkoły.OjciecpozostałwUfie,skuszonystanowiskiem
(jeśliprzyjmujemywariantzesłańczyjegoznalezieniasiętam)wWydziale
LekarskimUfijskiegoRząduGubernialnego.Byćmożetorozstanieświadczy
owahaniurodzinywkwestiitego,jakdalejpokierowaćswojąprzyszłością.
Władysławłączypowrótzamnestią,tymczasemjejwarunkiniepozwalałyoso-
bomzziemzabranychwrócićdodomu,mogłyudaćsiędoKrólestwaPolskiego.
Pięcioletniemuokresowiwileńskiemuzprzełomulatsześćdziesiątych
isiedemdziesiątychXIXwiekupoświęciłZahorskitrzyrozdziaływspomnień.
Wpałacugenerała-gubernatoranieurzędowałjużwówczaspogromcapowsta-
niastyczniowegoMichaiłMurawjowDWieszatiel”,alejegopolitykadepoloni-
zacjigubernizachodnichodciskałaswojepiętnonakażdymkrokuidogłębnie
zmieniaławarunkiżyciamieszkańców,coZahorskiobserwowałtakżeprzy
okazjikolejnychwakacyjnychpobytównaLitwie.Mimołagodniejszegostylu
sprawowaniawładzyprzezkolejnychzarządcówutrzymanezostałyprzezpół
wiekuwprowadzoneprzezMurawjowaijegogorliwegonastępcęKonstanti-
naKaufmanaprawawyjątkowewobecludnościpolskiejziemzabranych.Były
oneczęściąszerokonakreślonejpolitykirusyfikacjitychziemwewszystkich
dziedzinachżyciapublicznego;politykimającejnaceluzastąpieniewpływów
polskichrosyjskimi.Szkolnictwo,Kościółkatolicki,własnośćziemska,admini-
stracjanależałydogłównychobszarówdziałańdepolonizacyjnychnaziemiach
dawnegoWielkiegoKsięstwaLitewskiego,represjompoddanoduchowieństwo
katolickieiziemiaństwo,którychpozycjęuważanozaszczególnieniebezpiecz-
nąiszkodliwądlarosyjskiegoimperium33.
Zahorskistarałsięprzekazaćwewspomnieniachhistorycznykontekstswo-
ichwileńskichczasów.Byłjednakzbytmłody(9-14lat),bydostrzecwszystkie
przejawyimeandryrosyjskiejpolityki,zwłaszczażeniezawszedotyczyłybez-
pośredniojegoijegorodziny.Obracasięwkręgusprawszkolnychipolityki
wobecKościoła,aniepiszeaniosystemierepresjifinansowych(kontrybucje,
sekwestry,zakazwolnegoobrotuziemiądlaPolaków,przymusowesprzedaże
majątkówosóbwydalonychwramachrepresjizLitwy),aniopolitycewymiany
kadryurzędniczej,aniorosyjskiejpolitycekolonizacyjnejuderzającejwpolskie
ziemiaństwo.Naszczęściezbytnioniestarasiębyćhistorykiem,bogdytorobi,
podajenaogółdobrzeznanefakty.Zsukcesempanujenadkonwencjąwspo-
mnieniowąichronologiąswegotekstuizapewnedlatego,gdypiszeozagad-
nieniach,którychbyłświadkiemwdzieciństwie(np.orusyfikacjiprzestrzeni
publicznejzwiązanejzzamianąkościołównacerkwieczyzmianąnazwulic),
33OpolitycedepolonizacjinaLitwiepo1863r.zob.S.Wiech,LitwaiBiałoruś.OdMurawjo-
wadoBaranowa(1864–1868),Kielce2018.Oprawnychaspektachrusyfikacjiludnościpolskiej
popowstaniustyczniowymzob.M.Tarkowski,PolacynaLitwieiBiałorusipodrządamiAleksandra
II(1855–1881).Studiumhistoryczno-prawne,Gdańsk2018.
