Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DorothyFigueira
Jednakokreśleniemojra(μoll!)możerównieżoznaczaćklasęlubgrupę
obywateli,jakwBłagalnicachEurypidesa.Wtymkontekścieoznaczaonaczy-
jąśpozycjęlubrangę(Pauzaniasz)czywręczwysokąpozycję,takjakjąokre-
ślaPlatonwKritonie:ένμεlζoνlμoll!εlν!l.Jesttoczyjśprzydział:μoll!τlνός
πloστlθέν!l.Moll!każdegojestjegopowinnością,tym,cojestonkomuś
winienμoll!νέχεlν(Euripides,Hipolituwieńczony),kiedytojestsłuszne(Ody-
seja).Inaczejmówiąc,każdemuczłowiekowiprzypadato,costanowimuprzy-
dzielone(Iliada),cojestjegolubjejlosem(Iliada,SofoklesAntygona).Jestto
równieżokresżyciadanykażdemuczłowiekowi(Iliada),gdyżistniejenatu-
ralnyporządekregulującyikoordynującyruchwszechświata.Moll!odgrywa
zasadnicząrolęwtymporządku,gdyżpowiązanajestzlosem(τυχη),prawem
(νoμoς)isprawiedliwością((δlκε):ώπότνl!μoll!,κ!lτύχη,δ!lμωντ’εμός)
wedleEurypidesa(IfigeniawAulidzie).
Tutajchciałabymjednakpokazać,podjakimwzględemtakiepojmowanielosu
różnisięodtego,którepanujewIndiach.Głównaróżnicamiędzypojmowaniem
losuwIndiachiwGrecjipoleganaichodmiennycheschatologiach.Hindusi
wierząwsamsarę(wędrówkędusz),wczasiektórejduszawędrujezciałado
ciała,wktóresięwciela.To,cosiędziejezciałemiżyciem,zależyodczynów,
jakiepopełniaładanaosobawpoprzednichwcieleniach.Etymologicznie
hinduskakoncepcjalosuodzwierciedlarolęludzkiegodziałania.Jedno
zokreśleńwsanskryciedla„losu”czy„przeznaczenia”tokrtanta,„konieclub
skutekdziałania”
1
.Takwięchinduskisystemdajeograniczonąliczbęstopni
samodoskonaleniapoprzezchwalebneczyny
2
.
Ludziedecydująoswoimprzeznaczeniu;niemażadnychzewnętrznych
siłokreślającychczyjślos.Hindusiplanująswojewłasneprzeznaczenie,podą-
żającdrogąustalonądlanichwedlezasadporządkukosmicznego(rta)idziała-
jącwedługprawa(dharma),jakiestosujesiędoichsferyspołecznejimoralnej.
Dharmawiążesięzestosowaniemsiędolicznychprzepisów,celemktórych
jestutrzymanietegoporządku,poczynającodprokreacjiipracyzawodowej
poprawo,kultreligijny,pielgrzymowanieiodprawianieobrzędów.Dharma
iwłaściweodprawianieobrzędówsprawiają,żeistniejedharmaświata,która
zkoleipozwalautrzymaćwłaściwąrównowagęwkosmosie.Podtrzymanienor-
malnegoporządkuświataobowiązujewszystkieistotydlatego,żetozapewnia
porządekkosmiczny.
1
Innymokreśleniemjestdaiva,cooznacza„pochodząceodbogów”,chociaż,jakzobaczymy,
licznetekstykładąnacisknato,żebogowienieodgrywajążadnejroli,jakidzieoprzeznaczenie.
2
Zob.J.A.B.VanBuitenen,DharmaandMoksa,„PhilosophyEastandWest”1957,vol.7,
no.1/2,s.33.
~32~
