Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MiłowitKuniński
UniwersytetJagielloński
Boskaprzedwiedzaawolnośćwoli
człowiekawfilozofiiśw.Tomasza
zAkwinuiGottfriedaWilhelmaLeibniza
Przedwiedzaboska,inaczejwiedzawyprzedzającaalbouprzedniaBoga,oznacza
wiedzęprawdziwąipewnąozdarzeniachprzyszłych,wtymowolnychwybo-
rachludzi.Jeśliwiedzatajestprawdziwaipewna,to–wedługjednejzinter-
pretacji–wolnewyboryludzimusząbyćzgodneztąwiedzą,askorotak,to
niemogąbyćwolne,gdyżsąprzezwiedzęboskązdeterminowane.Dziejesię
takdlatego,żeprawdziwośćwiedzywyprzedzającejalbouprzedniejwprzy-
padkuBoganiejestwiedząozdarzeniachczyrzeczachodnichpochodzącą,
jakwprzypadkuwiedzyludzkiejzależnejodjejniezależnieistniejącegoprzed-
miotu,leczwiedząwyprzedzającąistnieniezdarzeńczyprzedmiotów,wiedzą,
odktórejonezależą.Zostawmynabokukwestięprawdziwościzdańoprzy-
szłościanalizowanąprzezArystotelesa,zastanówmysięnatomiast,jakrozu-
miećprzyszłość.Wfilozofiianalitycznejsłuszniewskazujesię,iżprzyszłość
możebyćwtymkontekścierozumianadwojako:jakoprzyszłośćwrelacjido
Bogaijakoprzyszłośćwrelacjidoludzi.PetervanInwagen,współczesnyame-
rykańskifilozofanalityczny,uważa,żeobarozumieniaprzyszłościwinnybyć
branepoduwagę,leczwówczasnależyprzyjąć,iżBógjestwieczny(„wiecz-
notrwały”),alewsensieczasowym,czylitrwawczasieiniejestpozaczasowy.
Przyjmujętozałożeniezdwóchpowodów.Popierwsze,niewidzężadnegosposobu,jakmógłbym
sensownieopisaćwszczegółachwiedzęnie-czasowegobytudotyczącątego,codlanasjestprzy-
szłością.Podrugie,wydajesię,żeproblemboskiejwiedzydotyczącejtego,codlanasjestprzyszłoś-
ciąjestszczególnieważny,jeśliowawiedzajestprzedwiedzą;jeślito,coznaszegopunktu
widzeniajestprzyszłością,pozostajerównieżprzyszłościązboskiegopunktuwidzenia1.
1
P
.vanInwagen,Problemzła.Wykładyim.GiffordanaUniwersytecieSt.Andrewsw2003roku,
przekładiwstępR.Mordarski,Bydgoszcz2014,s.148–149.
~39~
