Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cząsteczkiprzenosząceinformacjębiologicznąmiędzykomórkamiorganizmów…
21
trzustkowy,somatostatyna,iwprzewodziepokarmowym:gastryna,sekretyna,pep-
tydhamującygastrynę,motylina,peptydykoniczynkowelubpeptydyregulujące
ciśnieniekrwi(kininy,angiotensynaII).Dużeznaczeniefizjologiczneposiadająneu-
ropeptydyregulującewielefunkcjiorganizmówzwierzęcych,zarównowukładzie
nerwowym,jakipozanim.Sątonietylkotypoweneurotransmiteryineuromodu-
latory(substancjaP,neurotensyna,enkefaliny,dynorfiny,endorfiny),lecztakżehor-
monywielofunkcyjne,takiejakwazoaktywnypeptydjelitowy(VIP)iprzysadkowy
polipeptydaktywującycyklazęadenylanową(PACAP)oaktywnościimmunomodu-
lacyjnej.Jeszczeinneneuropeptydy,jakoreksyny,peptydyCART(ang.cocaineand
amphetamineregulatedpeptides),rodzinagalaniny,neuropeptydY(PY)ipeptyd
YY(PYY),regulująwieleprocesówbiologicznych,m.in.łaknienie,iwpływająna
homeostazęenergetycznąorganizmuorazpośrednicząwprocesachczuciowych,re-
akcjachstresowychikontroliwydzielaniaendokrynnego.
Osobnągrupęstanowiąpeptydynatriuretyczne(NPs,ang.natriureticpeptideslub
NF,ang.natriureticfactors),om.cz.około10kDa,występującepowszechniewtkan-
kachkręgowców.NPsutrzymująhomeostazęjonową(bilanssoduipotasu)oraz
wodną.Wzależnościodpełnionejfunkcjifizjologicznejwyróżniasię:przedsionkowy
(ANP),komorowy(VNP),mózgowy(BNP),nerkowy(RNP)orazpeptydnatriure-
tycznytypuC(CNP).ANP,VNPiBNPsąprodukowanewsercuiwydzielanedokrą-
żenia.CNPjestsyntetyzowanywośrodkowymiobwodowymukładzienerwowym,
RNPzaśwnerkach.Działająprzezreceptoryoaktywnościcyklazyguanylanowej.
Niektórezwymienionychpeptydówmogąbyćprodukowaneprzezróżnetkanki
organizmuipełnićodmiennefunkcjebiologiczne.Przykłademmożebyćsomatosta-
tyna(GHIH),którawystępujenietylkowpodwzgórzu,lecztakżewinnychobsza-
rachukładunerwowego,orazwtarczycy,przewodziepokarmowymitrzustce.Prócz
zapisanejwjejnazwieaktywnościhamowaniasekrecjihormonuwzrostu(somato-
tropiny)somatostatynaregulujetakżewydzielanietyreotropiny,prolaktyny,insuliny,
glukagonu,gastrynyihormonówtarczycy.
Peptydyzaliczanedotzw.hormonówtkankowychtoprzedewszystkimzwiązki
obardzoszerokimspektrumaktywności,zależnymodrodzajukomórekdocelowych,
określaneczęstojakohormonyplejotropowe.Wśródnichwyróżniasiędwieduże
grupypolipeptydów,czynnikiwzrostowe(GF)icytokiny,zktórychkażdaliczypo
kilkadziesiątzwiązków(Tabela1).Obecnie,kiedyznamyjużsekwencjęokoło100
różnychpeptydówplejotropowych,możemywśródnichwyróżnićrodzinyczynni-
kówopodobnejbudowiechemicznej(EGF-,PDGF-,HGF,FGF-,VEGF-iinsulino-
podobnych),tzw.klasycznychczynnikówwzrostowychlubpeptydówookreślonej
aktywnościbiologicznej,np.hematopoetycznej(G-CSF,M-CSF,GM-CSF,SCF,
EPO,TPO),limfocytotroficznej(interleukiny),chemotaktycznej(chemokiny),prze-
ciwwirusowej(interferony)itd.Peptydynależącedosuperrodzinytransformującego
czynnikawzrostowegotypuBstanowiągrupęokoło30peptydów,łączącąwłaści-
wościtypowedlaregulatorówwzrostuiróżnicowaniaorazcytokin.RodzinyCTGF
niemożnazaliczyćanidoklasycznychczynnikówwzrostowych,anidocytokin.
Obecnieuważasię,żesątobiałka,którepośrednicząwsygnalizacjiinicjowanej
składnikamimacierzyzewnątrzkomórkoweji/lubmodulująaktywnośćczynników
wzrostowych,hormonówlubcytokin.
