Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚWIATILUDZKIPODMIOTWNIM
Towłaśnie,cojestwokółnas,czyliświat,jestnamdanebezpośrednio.
Chodzioelementarnąformębezpośredniości,któraznaczydosłownietyle,
cobrakjakichkolwieknieprzezroczystychpośredników:znakowychczypo-
znawczych,które-zamiastukierunkowaćnasnasamąrzecz-pierwotnie
nasobieskupiająnasząuwagę.Pozwalaonanamndotknąć”rzeczywistości
praesentialiter,czylinwewłasnejosobie”
.Bezpośredniośćdaniaotoczenia
sprawiazjednejstrony,żemożemydoświadczyćświatawjegobliskości,
azdrugiejto,żewnaszejduszybudzisięswoistypoznawczyniepokój
(inquietudo)24,któryskutkujestawianiempytań.Wśródnichjestpytanie
oprzyczyny(racje),zaczynającesięodsłowandlaczego”
.otoczenie,za
pomocąktóregodefiniujemyświat,jesttojegonwszystkość”
,którapierwot-
niemadlanaszmysłowo-naocznątreść.Jesttym,cojestwzasięgunaszego
wzroku,słuchu,dotykuetc.,lub-jaktosięmówi-jestdlanasdostępna
npodręką”czynwzasięguręki”
.Znamiennejest,żewjęzykuniemieckim
nbyciepodręką”
,dasVorhandensein,znaczyzarazem:dostępnośćiistnie-
nie.Kiedypewnegorazuzłożyłemzamówienienaksiążkęwniemieckiej
biblioteceuniwersyteckiej,tootrzymałemodpowiedź:nDasBuchistnicht
vorhanden”
,costandardowomożnabyprzetłumaczyć:nTejksiążkiniema”
.
Faktycznieowainformacjawyrażato,żeksiążkatajestniedostępna,czyli
nieistniejewotoczeniu(dosł.npodręką”:vorderHand)bibliotekarza.
4.Świat–światło–świadomość
Przyokazjinaturalnej,tojestrealistycznej,wykładniepistemologicznego
statusuświatanależymiećnauwadzedwiezasady:popierwsze,istnienie
świataijegowewnętrznastruktura(natura)wyprzedzająnaszepoznanie
tegoświata25orazprawdęonimstwierdzanąwsądach.Innymisłowy:byt
światajestczymśniezależnymodpoznającegoiodjegoaktówpoznaw-
czych.Podrugie,tenbytjestmiarąprawdziwościnaszegopoznania.Tozna-
czy,żetopoznawanyświatdeterminujenaszeefektypoznaniaiwyznacza
metodęjegopoznania.
24Zob.Leibniz,NR,s.146-147.
25TomaszzAkwinuujmujetonastępująco:nentitasreipraeceditrationemveritatis,
sedcognitioestquidamveritatiseffectus”-QuaestionesdisputataeDeveritate,I,1resp.
30
