Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zkulturowymi,nacjonalizmdajewyrazfałszywejświadomo-
ści:własnewytworyprzedstawiajakohistoryczneuzasadnienie
swychroszczeń30.
WnajbardziejznanymwykładzieswejteoriiGellnerunika
zagłębianiasięwhistorycznekonkretyijakomodelowyprzykład
nowoczesnegonacjonalizmuprzedstawiafikcyjnąRurytanię,
którejdziejestanowiąsyntetyczny,mocnoparodystycznyobraz
różnychzacofanychregionówimperiumhabsburskiegoitamtej-
szychruchównarodowych31.Modelowitemuzarzucano,żejego
adekwatnośćograniczasiędoEuropyWschodniej,aitamnie
obejmujeprzypadkówtakichjakPolskaczyWęgry,gdzieruch
narodowymógłopieraćswepretensjenaodwołaniachdoistnie-
jącegowprzeszłościpaństwa-wydajesięjednak,żesamGell-
nernieuważałschematunrurytańskiego”zauniwersalny,atylko
zatypowyinajbardziejwyrazisty,jeśliidzieokonstytutywne
elementynacjonalizmu32.Szczegółowaadekwatnośćhistorycz-
naniejesttuskądinądrzecząnajpilniejszą:pojęcienarodutak
30Tamże,s.150-151.
31Tamże,s.75-80.
32Napierwotnynczechocentryzm”Gellnerowskiejkoncepcjizwraca
uwagęm.in.AndrzejWalicki,któryprzyznajewprawdzie,żewkolejnych
pracachGellnera-odThoughtandChange(1964),poprzezNarodyinacjo-
nalizm,ażpoEncounterswithNationalism(1986)-obraznacjonalizmu
cechujecorazwiększezróżnicowanietypologiczne;podkreślajednakniedo-
statkitychtypologii,ichniefortunnepowinowactwazdychotomiąKohna,
azwłaszczanieadekwatnepotraktowanienacjonalizmupolskiego,milcząco
zaliczonegodotegosamegotypucoczeski.Zob.A.Walicki,Nacjonalizm
ispołeczeństwoobywatelskiewteoriiErnestaGellnera,[w:]E.Nowicka,
M.Chałubiński(red.),Ideeaurządzanieświataspołecznego.Księgajubile-
uszowadlaJerzegoSzackiego,Warszawa1999,s.256-260.Onuderzają-
cej”nieobecnościPolskiwpracachGellnerawspominatakżeRomanSzpor-
luk,sugerując,żezewzględunawyraźnieprzednowoczesnąobecność
rodzimejelityPolskamusiałastanowićprzypadekmocnokłopotliwydla
autoraNarodówinacjonalizmu(zob.R.Szporluk,Myśliozmianie.Ernest
Gellnerihistorianacjonalizmu,[w:]tegoż,Imperium,komunizminarody,
s.275-276).StudiatakiejakOnowoczesnościnarodu.Przypadekpolski
TomaszaKizwalterawskazująjednak,żeużytecznośćGellnerowejkoncep-
cjiniekoniecznieograniczasiędowąskopojętegomodelunrurytańskiego”.
31
