Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
czyinaczejobejmujerozmaitewariantynowoczesnejtożsamości
kulturowo-politycznej,awspólnymwzorcemdlaposzczegól-
nychprzypadkówniejestżadnadefinicjanaroduansich,ale
samanzasadanacjonalizmu”.Różnicemiędzyposzczególnymi
realizacjamitejzasadymajądlaGellneraznaczeniedrugorzędne:
nacjonalizmkorzystaztychelementówzastanejrzeczywistości
kulturowej,którewdanychokolicznościachnajbardziejsprzyja-
jąjegonarodotwórczejrobocie.Wwielukulturachnarodowych
zaistotnywyznacznikprzynależnościuchodziwspólnyjęzyk,
winnychzaśwspólnotajęzykaniematakiegoznaczenia,lubteż
wogólenieistnieje,podkreślasięzatojednoczącąrolętradycji
państwowychlubwyznania-podobneodmiennościniedecy-
dująjednakobardziejlubmniejnarodowymcharakterzedanej
wspólnoty.Spośródtradycyjnychczynnikównobiektywnych”
elementemnieredukowalnympozostajetylkopaństwo;utrwala-
nieipowielaniewzorcówstandardowejkulturywymagabowiem
rozbudowanegosystemuedukacji,tymczasemn[t]ylkopaństwo
możeudźwignąćtenciężar,azatemtylkopaństwojestdość
silne,bysprawowaćkontrolęnaddziałalnościątakdoniosłą”33.
DlategoteżproponowanaprzezGellneratypologiansytuacjispo-
łecznychrodzącychiwykluczającychnacjonalizm”opierasię
nakombinacjachtrzechczynników:wielościkultur,dostępudo
władzyidostępudowykształcenia34.
KoncepcjępokrewnąGellnerowskiejzaproponowałBene-
dictAnderson,któryskupiasięraczejnaświadomościowym
wymiarzeprzemianzwiązanychzmodernizacją,wzwiązku
zczymjegoujęciepodwielomawzględamidopełniaobrazna-
kreślonyprzezGellnera.Traktująctożsamośćnarodowąjako
nartefaktkulturowy”35,Andersonprzestrzegazarazemprzed
zbytnimprzywiązaniemdoopozycjinnaturalne-sztuczne”lub
nrzeczywiste-wymyślone”:
33E.Gellner,Narodyinacjonalizm...,s.51.
34Tamże,s.116.
35B.Anderson,Wspólnotywyobrażone...,s.18.
32
