Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
właśniezmianybyłygłównymiprzesłankamizaistnienianowych
wspólnot,aściślej-wspólnotponowemuwyobrażonych.No-
woczesnakoncepcjawspólnoty-piszeAnderson-opierasię
nawyobrażeniuznacznejliczbyosób,zktórychkażdaznatylko
nieznacznągrupkępozostałych;łącząjewszakżeliczneogniwa
pośrednieorazogólnykontekstnorganizmuspołecznegotrwa-
jącegowjednorodnympustymczasiekalendarzowym”38.Klu-
czowąrolęwpowstawaniutakwyobrażonychwspólnotodegrał
wspólnyrozwójkapitalizmuidrukarstwa:poszukującnowych
rynkówczytelniczych,rozrastającysięprzemysłdrukarskistop-
niowowytwarzałnowe,ujednoliconeobszarywymianyikomu-
nikacji,którychkształtwyznaczaławspólnotajęzyka39.
ZpracGellneraiAndersonawyłaniasięobraznarodujako
bytupodwielomawzględamisubiektywnego,opostacizawsze
cokolwiekprzygodnej,zarazemjednakzdeterminowanegoprzez
realneprocesycywilizacyjneiwtymsensienkoniecznego”.
Obiekoncepcjezdobyłyniemałąpopularność,choćbywałyteż
zrozmaitychpozycjikrytykowane.Zarzucanoimzarównolek-
ceważący,relatywizującystosunekdokwestiinarodowych,jaki,
wprostprzeciwnie,determinizmiabsolutyzacjędomniemanych
czynnikównarodotwórczych.Szczególnieczęstocelemkrytyki
bywałGellner,doczegobezwątpieniaprzyczyniłsięapodyk-
tycznyiniestroniącyoddezynwolturystyljegowystąpień.
38Tamże,s.34-46.Andersonnawiązujetudohistoriozoficznychkon-
cepcjiWalteraBenjamina,którywswoichmedytacjachnadduchowością
nowoczesnąprzeciwstawiłczasnmesjański”czasowinjednorodnemuipu-
stemu”.(ÜberdenBegriffderGeschichte[1940],[w:]tegoż,Spracheund
Geschichte.PhilosophischeEssays,Stuttgart1992,s.141-154;popolsku
esejtenukazałsięwprzekładzieJanuszaSikorskiegojakoTezyhistoriozo-
ficzne,[w:]W.Benjamin,Twórcajakowytwórca,Poznań1975,s.151-163).
Echatejkoncepcji(rozszerzonejokategorieprzestrzenne)dająsięsłyszeć
wrozważaniachAnthony’egoGiddensanadrozwojemnowoczesnychtoż-
samościjednostkowychizbiorowych-zob.np.Nowoczesnośćitożsamość,
tłum.A.Szulżycka,Warszawa2006,s.23-25,gdziedynamizmżycianowo-
czesnegorozpatrywanyjestwkontekścietakichprocesów,jaknrozdzielenie
czasuiprzestrzeni”oraznoddzielenieprzestrzeniodmiejsca”.
39Tamże,s.48-57.
34
