Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
1uEfekt„tapetyakustycznej”jakostrategianadawcy
równoległakontrolakilkuprocesówniemusispowodowaćzakłóceniaktóregokolwiek
znich.Jeślinatomiastpodzielnośćuwagioznaczadzieleniepewnejograniczonejpuli
nmocyobliczeniowej”nawięcejniżjednozadanie,równoległakontrolakilkuprocesów
musispowodowaćzakłócenieprzynajmniejjednegoznich(Nęckaiin.2020:172).
Pytaniateprowadządodwóchteoriiuwagi:teoriimodułówiteoriizasobów
uwagi.Pierwszaznichzakładaistnieniezbioruniezależnych,selekcjonującychinfor-
macjęmodułów,zktórychkażdyjestwyspecjalizowanympodsystemem,posiada-
jącymwłasnezasoby.Tylkojedenmodułmożeprzetwarzaćinformacjęwzrokową,
akolejny-słuchowączydotykową.Oużyciudanegomodułudecydujem.in.rodzaj
receptora,awięcswoistanwalka”omodułyodbywasięwzakresietejsamejmodal-
ności(np.McLeod1977).
Wedługteoriizasobówuwagiuwagaselektywnamożefunkcjonowaćjedynie
wsytuacjiszeregowegoijednokanałowegoprzetwarzaniainformacji.Jeślipojawiasię
koniecznośćrównoległegoprzetwarzaniawwielukanałach,dochodzidowzajem-
negozakłócaniaprzebiegujednocześniewystępującychprocesówanalizyiselekcji
informacjinazasadzieinterferencji(Kahneman1973).Zgodniezteoriązasobów:
[k]ażdysystempoznawczydysponujeokreślonąilościąenergiimentalnej,czyteżmocy
obliczeniowej,zwanejzasobamipoznawczymi.Systemwykorzystujetezasoby,prze-
znaczającjenawykonanieposzczególnychprocesówprzetwarzaniainformacji;
zjawiskotonosinazwęalokacjizasobów.Każdezadaniepoznawczewymagapewnego
wysiłku,cowiążesięzezużyciempewnejilościnpaliwamentalnego”
,czylizasobów.
Wsystemiepoznawczymtrwawięcnieustannawalkarównoleglezachodzącychpro-
cesówozasobyuwagi,anadrzędnymechanizmselekcjonującyzachowujesięjakcen-
tralnydyspozytorenergii(Nęcka1994,1995,SzymuraiNęcka2004),rozdzielającją
pomiędzyposzczególneprocesy(Nęckaiin.2020:197-198).
Wświetleteoriizasobówkontrolaczynnościjednoczesnychpolegawięcwistocie
naprzetwarzaniuszeregowym,anierównoległym.Czynnościwykonywanewtym
samymczasie,nawetjeśliniewykazująobjawówobniżeniapoprawnościwykonania,
zwyklespowalniająsięwzajemnie.Zjawiskotojestokreślanemianempsycholo-
gicznegookresurefrakcji(Pashler1994).Problemnasilasięzwłaszczawtedy,gdy
danaczynnośćstajesiębardziejwymagająca.Jedyniewsytuacji,gdyobieczynności
sąprostealbodobrzezautomatyzowane,negatywneskutkisąniwelowane,ponieważ
ichłącznezapotrzebowanienazasobynieprzekraczaogólnychmożliwościsyste-
mu.Wprzypadkuprzekroczeniazasobówjednazczynnościmożebyćuprzywi-
lejowana.Wówczaspoziomjejwykonaniasięnieobniża,aleodbywasiętokosztem
drugiej.Jeślibrakujewskazówekbądźdecyzjicodotego,któraczynnośćzyskuje
rangępriorytetowej,wówczasmożedojśćdoobniżeniapoziomuwykonaniajednej
idrugiejczynności.
